ŞIRNEX - Cizîr esnafı, ekonomik kriz nedeniyle iflasın eşiğine geldiklerini belirterek, çözüm için Kürt sorununun çözümüne işaret etti.
İktidarın politikaları nedeniyle ekonomideki kötü gidişat, krizi derinleştiriyor. AKP, enflasyonu temel gıda ürünlerinde zamlar ile Katma Değer Vergisi (KDV) ve Özel Tüketim Vergisi’nde (ÖTV) artış ile dengelemeye çalışıyor. Ancak bu durum döviz kurlarındaki artışı beraberinde getirip, halkın alım gücünü daha da düşürüyor.
Şirnex'in Cizîr (Cizre) ilçesinin en kalabalık alışveriş merkezi olarak bilinen Sûka Kevn (Eski Çarşı) esnafı, derinleşen ekonomik kriz nedeniyle iflasın eşiğine geldi. Cizîr esnafı, ekonomideki kötü gidişatın iktidarın savaş politikaları ve Kürt sorununun çözümsüzlüğünün sonucu olduğuna işaret etti. Nitekim dönemin AKP Genel Başkan Yardımcısı Nurettin Canikli, 2023 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi’nin Meclis Genel Kurulu’ndaki görüşmelerinde, “Güvenlik için çok büyük paralar harcanıyor. Bir mühimmatın maliyeti 5 milyon dolar” diyerek, savaşa harcanan bütçeye dair itiraflarda bulunmuştu. 2023 bütçesinde, savaş harcamalarına yüzde 98 artış ile 470 milyar lira ayrılmıştı.
KRİZİN NEDENİ: SAVAŞ ISRARI
Esnaf Vezir Doğan, Türkiye’de ekonomik krizin iktidarın savaş ısrarının sonucu olduğunu söyledi. Doğan, 40 yıldır aynı çarşıda sebze sattığını ancak gelinen aşamada ekonomik krizle boğuştuklarını ifade etti. Doğan, “Mazot ve gübre fiyatı patladı gidiyor. Kar kalmadığı için bu işi yapamaz duruma geldik. Irak ve Suriye’de savaş devam ettikçe ekonomi düzelmez. Bir uçağın kalkış maliyeti 4 milyon TL’yi geçti. Eğer bu politikalarda ısrar ederlerse, dolar 35 TL'yi de geçer. Her geçen gün halkın ekonomik durumu kötüye gidiyor. Sorunun çözümü müzakere edilmesidir. Kürt sorunu çözülmeli ve operasyonların son bulmalı. Bunlar olmadan ekonomide düzelme mümkün değil” diye belirtti.
SADECE EKMEK PARASI ÇIKIYOR
Çarşıda yöresel elbise satan Halil Akdoğan (40), ticaretin yapılamaz noktaya geldiğini dile getirdi. Akdoğan, sattığı ürünü zamla aldığına dikkat çekerek, “Gün geçtikçe müşteri sayısı azalıyor. Her gün gelen zamlardan dolayı bizler de elbiseleri zamlı halde satmak zorunda kalıyoruz. Müşteriler de haklı olarak, 'Dün şu kadardı, bugün neden bu kadar oldu?’ diye tepki gösteriyor. Sabahtan akşama kadar buradayız, ancak karnımızı doyurabiliyoruz. Evde dört kişi bu dükkandan gelecek kazanca bakıyor. Artık sadece eve ekmek götürmek için çalışıyorum. Bir torba un 600 TL oldu. Eve günlük en az 9 ekmek götürmek zorundayım. Günlük kazandığımızı ekmeğe veriyoruz" diye konuştu.
ÇAYIN KİLOSU 210 TL'YE ÇIKTI
40 yıldır çarşıda çay ocağı işleten Servet Çetin, artan pahalılık nedeniyle emeklerinin karşılığını alamadıklarını belirterek, krizin temel nedeninin savaş politikaları olduğunu vurguladı. Çetin, “İş olmadığı için günümüzü kurtarmaya çalışıyoruz. Geçen sene ile bu sene kıyaslandığında, dağlar kadar fark var. Bir kilo çay 70 TL iken, bu sene 210 TL’ye yükseldi. Şekerin torbası 400 TL, sulu peynirin kilosu 100 TL’dir. Sattığımız çay 3 TL’dir. 4 kardeş burada çalışıyoruz, günlük kazancımız her birimize 150 TL düşüyor. Durumumuz budur. Yine etrafta pahalılıktan ve işsizlikten dolayı dükkanlar kapanıyor” dedi.
KRİZİN GENÇLERE ETKİLERİ
Krizin gençlere etkilerine değinen Ömer Yanık (26), "Bugün gençler işsiz. İnsanlar bir kilo domatesi alıp evine götüremiyor. İşsizlikten dolayı herkes evinde oturuyor. Kendimize bir parça elbise alamıyoruz. Yandaşlar bütün parayı yiyor. Bu adalet değildir. Erdoğan'ın etrafında olanlar yiyor. Fakir olan kendine bir ekmek alamayacak durumda. Devlet bizden ne istiyor?" diyerek tepki gösterdi.
‘SOĞAN ALAMAZ HALE GELDİK’
Kriz nedeniyle iş yapamaz hale geldiklerini anlatan kasap işleten Mehmet İhsan Efem (50), şunları söyledi: "Satış yapamıyorum. Sadece dükkanda oturuyorum. Bazen aylık kazanç 3 bin TL oluyor. Bazen de aç kalıyoruz. Sabit bir gelirim yok. Geçen yıllarda para kazanabiliyorduk, ancak şimdi kazanamıyoruz. Geçen sene etin fiyatı 70 TL iken, bu sene 180 TL'ye yükseldi. Bugün bir kilo soğan bile alamayacak duruma geldik. Savaşa harcayacağı parayı halka verse, bugün bu durumda olmazdık."
'KRİZİN SEBEBİ ERDOĞAN'DIR'
Manav işletmesiyle 3 aileyi geçindirmek zorunda olduğunu aktaran Yunus Başkurt, "Geçmiş yıllara göre işler çok kötü ve iş yapamayacak duruma geldik. Pahalılıktan dolayı ne biz alabiliyoruz ne de fakir halkımız bir şey alabiliyor. Geçen sene domatesin kilosu 2-3 TL idi, bugün 20 TL'dir. Artık halk yarım kilo bile alamayacak duruma geldi. Geçen sene bu çarşı insanlarla doluydu. Ancak bu yıl pahalılıktan dolayı kimse gelmiyor. Bu krizin sebebi Erdoğan'dır" dedi.
Her gün yeni bir zamla uyandıklarını söyleyen esnaf Servet Canbaz (50), “Artık çocuklarımıza bakamayacak duruma geldik. Bu sorunu çözsünler. Seçim öncesinde partiler oy almak için geliyor. Seçildikten sonra halkı sormuyorlar. Her geçen gün fakir daha fakirleşiyor, zengin de daha da zenginleşiyor” ifadelerini kullandı.
MA / Zeynep Durgut - Mehmet Güleş