Van’ın yüksek kesimlerinde yetişen bitkilerden yapılan otlu peynire Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT) tarafından "coğrafi işaret tescil belgesi" verilmesine rağmen ekonomik krizden kaynaklı peynirciler iş yapamıyor. Kilosu 30-35 TL arasında satılan otlu peyniri tüketmek artık bir lüks haline geldi. Peynir, Pûng, catir, sîrik, mend, helis ve siyabo gibi otların kullanılmasıyla hazırlanıyor. 

 

‘PEYNİRİN DEĞERİ VAR AMA İŞ YOK’

 

1978 yılından beri Van’da peynircilik yapan Hacı Mühtillah Coşar, Van’ın otlu peynirinin sezonun başladığını ama buna rağmen işlerin istedikleri düzeyde olmadığını ifade etti. Coşar, yaşanan ekonomik kriz ve işsizliğin gün geçtikçe artmasından dolayı peynir alımında da büyük bir düşüşün yaşandığını söyledi. Coşar, “İnsanlar çalışmazsa para kazanamaz. Para kazanamadığı için de gelip bizden peynir almaz. Zaten hayat pahalılığı başını almış gidiyor. İnsanlar artık bir kilo peynir almakta bile zorlanıyor. Van peynirinin değeri var ama iş yok. Bu kriz ortamında Van’ın otlu peyniri de lüks oldu artık. Bundan ötürü bizlerinde işi durma noktasına geldi. Ekonomik krizden ötürü bu yıl işler kötü durumda. Bazen sabahtan akşama kadar bekliyoruz burada ve siftah yapmadan dükkanı kapatıyoruz” dedi. 

 

'PATENT BÜYÜK FİRMALARA YARADI'

 

Peynirciliğin artık bitik bir iş olduğunu söyleyen esnaflardan Mehmet Tahir Aydın, otlu peynir için Türkpatent tarafından "coğrafi işaret tescil belgesi" verilmesinin kendi satışlarını etkilemediğini aktararak, bunun ancak  büyük şirketlere fayda sağladığını söyledi. Aydın, “Eskiden Irak’a peynir satıyorduk, şimdi satamıyoruz. Peynirin Irak'a gitmesine izin vermiyorlar. Gümrük vergisi koyarak bir nevi yasakladılar. Eskisi gibi insanlar artık peynir almıyor. Her yıl işlerimiz biraz daha azalıyor. Van’ın yerli müşterisi azaldı. Peyniri sadece dışarıdan gelen yabancılar veya turistlere satabiliyoruz. Onlar da otlu peynirimiz meşhur olduğu için deyim yerindeyse tadımlık alıyor. Peynirin kilosu 25 ila 30 TL arasındadır. İnsanlara artık bu fiyat çok geliyor. Geçen yıl da aynı fiyattı ama şuan insanların alım gücü kalmadığı için bu fiyatlar yüksek geliyor. Bizler iş yapamadığımız için köylülerin de peynirleri elinde kaldı. Bizim işlerimiz durduğu zaman köylülerin de işi duruyor” diye konuştu. 

 

'HİÇ BU KADAR SIKINTILI BİR DÖNEM OLMADI'

 

Tek geçim kaynağını olan peynirciliği 20 yıldır yapan Cabbar Karakoyun ise, bir aydır hiç iş yapamadıklarını söyledi. Dolardaki dalgalanma, bölgedeki savaşlardan ve ekonomideki sarsıntılardan özellikle küçük esnafların her zaman olumsuz yönde etkilendiğini ifade eden Karakoyun, “20 yıllık esnaflık hayatımda tabi ki ara ara farklı sebeplerden ötürü sıkıntılar yaşadık ama hiçbiri bunun kadar sıkıntılı olmadı. Kuraklıktan ve yağışsızlıktan ötürü sıkıntılar oluyordu ama sadece peynir sıkıntısı yaşıyorduk, ekonomik kriz yaşamıyorduk. Bu yıl ise ekonomik sıkıntılar yaşamaktayız. Yaşamlarımız bu ekonomik krizden olumsuz etkileniyor çünkü cepten harcıyoruz" ifadesinde bulundu. 

 

Irak'a da artık peynir yollayamadıklarını dile getiren Karakoyun, "İşimiz biraz rayına oturacakken, Irak’a peynir yollamamız zorlaştırıldı. Gümrük vergisi arttırıldı. Bir kilo peynire 5 TL vergi alınmaktadır. Zaten İran’a hiçbir şey satamıyoruz. Bu nedenle esnafın hali içler acısıdır” dedi. 

 

MA / Berzan Güneş