Olağanüstü Hal'in (OHAL) ilan edilmesi ardından çıkarılan Kanun Hükmünde Kararnamelerle (KHK) birçok kurum ve kuruluş kapatıldı. Kültür, sanat ve edebiyat dergisi Tiroj da kapatılan kurumlardan biri. Derginin Diyarbakır Temsilcisi Reşo Ronahî, OHAL'nin Kürt edebiyatını da etkilediği görüşünde.

 

‘KÜRT YAZARLARA CİDDİ BASKILAR VAR’ 

 

OHAL sürecinde Kürt entelektüellerine, edebiyatçılarına ve yazarlarına yönelik ciddi baskıların olduğunu dile getiren Ronahî, “Ben Amed'te yaşayan bir Kürt yazar olarak; orada herhangi bir etkinlik düzenleme şansımız yok. Düzenlemek istediğimiz herhangi bir etkinliğimiz polislerce takip edilip tacize maruz kalıyor” dedi. 

 

'OHAL KÜRT EDEBİYATINI DARALTTI’ 

 

Kürt edebiyatında 2010 sonunda bir daralma yaşandığını ifade eden Ronahî, 2015 yılı sonuna kadar ciddi anlamda basılan kitap ve çıkarılan dergi sayısında bir artışın yaşandığını; ancak kendi içerisindeki üretim kalitesi açısından bir daralma yaşandığını aktardı. Daralmanın devletin baskısı ve OHAL süreciyle daha da arttığını ifade eden Ronahî, Kürt edebiyatının geldiği aşamada bir çıkışa ihtiyacı olduğuna dikkat çekti. Ronahî, “Kendi kabuğunu kırma döneminde bahsediyoruz. Bu, toplumsal mücadelelerle ilişkili bir süreçtir. Örneğin; Kobanê ve Şengal süreçleri birçok Kürt edebiyatçı, şair ve yazar açısından dönüm noktasıydı. Kürtlerin politik bir anlamda tıkandığı bir dönemde Kobanê ve Şengal direnişleri; Kürtler için önemli bir moral ve motivasyon kaynağıydı ve bu durum edebiyata da yansıdı. Kobanê ve Şengal direnişlerini ve oradaki insanlık dışı kırımı kendi şiirlerinde, yazılarında yansıtmayan şair ve yazar yoktu hemen hemen. Bu açıkçası bir kırılma yarattı; ama gelinen aşamada OHAL sürecinin de etkisiyle daralma devam ediyor" diye konuştu. 

 

‘DEVRİMCİ YENİLEME SÜRECİ YAŞANABİLİNİR’

 

Kürt edebiyatında yaşanan daralmanın kurtuluşunu ise Ronahî, şöyle anlattı: "Her Kürtçe yazan şair ya da yazar önemli bir iş yapıyor diye algılanmamalı. Kürtlerin edebiyatı ve sanatı bir aşama kaydetti. Kendi edebiyatlarının içeriğine, toplumcu gerçekliğine ve yapısına dair tartışmalar yürütmesi gerekir. Bu tartışmayı yürütürken mazlum edebiyatından, arabesk dilinden ve özellikle politik arabesk dilden uzaklaşmaları gerekiyor. Bu olduğu süreci ancak bir yenileme, toplumcu gerçekçi ve devrimci yenileme süreci yaşanabilir.”  

 

'DAHA FAZLA ÜRETEREK SÜREÇLE BAŞA ÇIKILABİLİR' 

 

2015 sonuna kadar Kürt edebiyatına ilişkin basılan kitap ve dergilerle olumlu bir okur kitlesinin oluştuğunu aktaran Ronahî, o dönemde Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi'nin düzenlediği etkinliklerde gençlerin Kürt edebiyatına yoğun ilgisinin olduğunu gördüklerini söyledi. Şu anda yayın yapan Kürt dergilerinin ve basılan kitapların sayılarının azlığına dikkat çeken Ronahî, yayınların azlığının okurun ilgisini olumsuz etkilediğini vurguladı. 

Ronahî, "Baskının, zulmün yoğun olduğu dönemlerde edebi üretiminin daha fazla ve kaliteli olduğu tarihsel bir gerçek var. Kürtler de bu süreçte; yoğun baskı sürecinden daha fazla üreterek, edebiyatçılar daha fazla okurla buluşarak, daha fazla edebi faaliyetler düzenleyerek; bu sürecin içinden çıkabilirler" ifadelerini kullandı. 

 

MA / Hamdullah Kesen