Suriye'de amacına ulaşamayan Türkiye’nin gözü Libya'da 

2020-07-22 10:41:10


	 

	QAMİŞLO - Suriye'deki petrol kaynaklarından pay alma hedefiyle girdiği macerada umduğunu bulamayınca gözünü Libya’ya çeviren Türkiye’nin, destek verdiği Ulusal Mutabakat Güçleri’yle (UMH) Sirte ve Cufra kentlerini ele geçirme planının karşısına bu kez Mısır dikildi.

	 

	İç savaşın 9’uncu yılına girdiği Suriye’de egemen güçlerin pay kapma ve rol çalma çabaları devam ediyor. Suriye sahasında bulunan aktörlerden ABD, Rusya, Avrupalı güçler ve Türkiye aynı anda Libya’da da arayışa girince, savaş her iki ülkenin de kaderi oldu. Suriye’de uluslararası düzeyde varılan anlaşmalar çerçevesinde adımlar atılırken, Libya henüz bu noktadan uzak. Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye tekrar saldırma girişimlerinin yanı sıra Libya üzerinde etkin olmaya çalışması, Ortadoğu ve Kuzey Afrika hattında siyasi ve askeri gelişmelere neden olmuş durumda. Kriz ve çelişkilerin giderek derinleşmesi beklenirken, Libya’da Mısır ve Türkiye’nin arasında yaşanacak olası bir savaş Suriye’yi de etkileyecek.

	 

	ABD VE RUSYA’NIN VARDIĞI ANLAŞMA

	 

	ABD ve Rusya’nın 25 Haziran 2019 tarihinde İsrail’de gerçekleştirdikleri Suriye başlıklı toplantının sonuçları sahaya yansıyor. Türkiye ve desteklediği gruplar, bu anlaşma dahilinde Serêkanîye ve Girê Spî kentlerine girdi. ABD ise Kuzey ve Doğu Suriye’nin Kobanê, Rakka, Minbiç, Tabka ve Eyn İsa merkezlerinde yer alan üslerden güçlerini çekti. ABD’nin çekildiği üslere Rusya yerleşmesi bir ilk oldu. 

	 

	Türkiye’nin Kuzey ve Doğu Suriye’ye yönelik saldırılarının bunlarla sınırlı kalmayacağının yanı sıra Suriye’de dengelerin oturması için geniş çaplı savaşların yaşanabileceği yönünde öngörüler de mevcut. 

	 

	ANLAŞMA LİBYA’YA UYARLANABİLİR Mİ? 

	 

	İsrail’in garantörlüğünde ABD ve Rusya arasında varılan anlaşma, şimdilerde Libya’ya da uyarlanmaya çalışılıyor. Ancak bu ülkenin jeopolitik konumu ve aktörleri Suriye’den farklı. NATO’nun Libya’da Türkiye’nin de destek verdiği Ulusal Mutabakat Güçleri’ni (UMH) desteklediğini resmi olarak açıklamasının akabinde Halife Hafter Güçleri lehine olan hava bir anda tersine döndü. Trablus merkezine sıkıştırılan Ulusal Mutabakat Güçleri Libya’dan çıkarılacakken, ABD’nin Suriye’de oynadığı senaryoyu bu sefer Libya’da Rusya oynadı. Rusya Trablus çevresi, Vattiye hava üssü, Tarhuna, Zintan, Zvara, Assa, Beni Velid gibi yerlerden çekilerek, UMH’nin yerleşmesini sağladı. Bir adımla Libya’da eli güçlenen Türkiye ise, sınır hattı olarak belirlenen Sirte ve Cufra’ya girmek istedi. Her iki yer de petrol ve enerji hatlarının yoğunlaştığı kentler.

	 

	HESAPTA OLMAYANLAR

	 

	Son haftalarda UMH ile Halife Hafter’e bağlı Libya Ulusal Ordusu arasında çatışmalar yaşanırken, Sirte ve Cufra ısrar eden Türkiye’nin karşısına da Mısır dikildi. Suriye’de çok fazla boy gösteremeyen Fransa’nın yanı sıra Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BEA), İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi de Libya'da farklı bir cephe olarak Halife Hafter'e yakın duruyor. 

	 

	Mısır’ın kendisine verilen rol ile Türkiye’nin karşısına dikilmesi, Libya’da oluşturulmak istenen dengelere ket vuracak türden. ABD ve Rusya’nın hesaba katmadığı Avrupalı güçler ve Arap dünyasının attıkları bu adım ülkedeki savaşı daha da tırmandırma potansiyeli taşıyor.

	 

	TÜRKİYE’NİN ENERJİ ARAYIŞI

	 

	Suriye ve Libya’ya bakıldığında hem uluslararası hem de bölgesel güçlerin temel hedefi bu ülkelerdeki enerji hatlarına sahip olmak yatıyor. Hem Ortadoğu hem de Kuzey Afrika’da bu gayesini açıkça gösteren güçlerden biri Türkiye. Suriye’de petrol sahalarını kontrolü altına almaya zorlayan Türkiye, Libya’da da aynı amaca dönük bir strateji izlese de bugüne kadar başarılı olamadı.

	 

	Suriye’de petrol ve diğer enerji yatakları ABD’nin, enerji nakil güzergahları ise Rusya’nın kontrolünde. Libya’da ise durum tam tersi. Petrol ve enerji yatakları Rusya’nın, geçiş güzergahları ABD’nin desteklediği güçlerin denetiminde. Türkiye’nin her iki ülkedeki konumu ise sadece enerji yolları bölgelerinde bulunmak. Türkiye’nin Sirte ve Cufra gibi enerji yatağı bölgelerine ısrar etmesi savaşın seyrini değiştirebilir.

	 

	LİBYA’DAKİ DURUMUN SURİYE’YE ETKİLERİ 

	 

	Böylesi bir adımla derinleşecek savaşın ise sadece Libya ile sınırlı kalmayacağı, Suriye’ye sıçrayıp, taraflar arasında yeni anlaşmasızlıklar ve çatışmalara yol açabileceği yönünde görüşler hakim.

	 

	MA / Nazım Daştan