İklim değişikliği zeytin ve zeytinyağını vurdu 2020-12-14 17:05:37   İSTANBUL - Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, Türkiye’de zeytin üretiminde iklim değişikliği nedeniyle geçen yıla göre zeytin tane miktarında yüzde 11, zeytinyağında ise yüzde 20 azalma tahmin ettiklerini belirtti. Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi, Ege, Marmara, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki üreticiler de dahil ilgili tüm taraflarla işbirliği içinde, “2020-2021 Türkiye Rekolte Raporu” hazırladı. Raporda, Türkiye toplam ağaç varlığının yüzde 97’sine sahip 17 il olan İzmir, Balıkesir, Tekirdağ, Çanakkale, Bursa, Manisa, Aydın, Muğla, Adana, Antalya, Gaziantep, Hatay, Kilis, Mersin, Osmaniye, Kahramanmaraş ve Şanlıurfa’nın verileri incelendi. Türkiye’de en çok üretimin olduğu 17 il dışında 23 ilde daha zeytin ağacı bulunduğu belirtildi. Raporda, Tarım ve Orman Bakanlığı verilerine göre Türkiye genelinde 159 milyon 352 bin 393 meyve veren, 29 milyon 397 bin 654 meyve vermeyen zeytin ağacı bulduğuna işaret edilirken, geçen yıla göre meyve veren ağaç sayısını yüzde 4 artığını ve özellikle de iklim değişikliğinin etkileri nedeniyle tane veriminde ciddi kayıpların yaşandığına dikkat çekildi. ÜRETİM YÜZDE 11 AZALDI Olumsuz iklim koşulları nedeniyle ağaç başına ortalama üretimin düştüğü ve bu yıl içinde bunun 8.3 kilo olarak hesaplandığı kaydedilen raporda, “Buna göre bu yıl zeytin tane miktarının %11 azalarak, 1 milyon 316 bin 850 ton olduğu tahmin ediliyor. Tanedeki kayıp miktarı geçen yıla göre 145 bin tona yakın oldu. Toplam tane üretiminin %66’sı olan 886 bin 524 tonu yağlığa ayrılacak. Bundan ortalama 5.1 kilo zeytinden bir kilo randıman şeklinde ve %20 azalmayla, toplam 172 bin 813 ton zeytinyağı üretimi bekleniyor. Zeytinyağındaki kayıp miktarı geçen yıla göre 35 bin 562 tonu aşıyor” denildi. ETKİSİ ŞİMDİDEN GÖRÜLÜYOR Sektördeki sorunlara ve çözüm önerilerine de yer verilen raporda, son yıllarda iklim değişikliği etkilerinin kendisini çok daha kuvvetli hissettirmeye başladığı, zamansız ve çok şiddetli yağışların yol açtığı sel felaketleri, ani sıcaklık değişimlerinin yarattığı şiddetli fırtınaların günlük hayatta endişelere yol açtığı belirtildi. Küresel ortalama yüzey sıcaklıklarında 1990 ile 2100 yılları arasında yaklaşık 3 derece artış öngörüldüğü tehlikesine işaret edilerek, iklim koşullarındaki bu değişimin, tarım ve bitki örtüsü, temiz su kaynakları, deniz seviyesi, insan sağlığı ve biyoçeşitlilik üzerindeki etkisinin şimdiden görüldüğü dile getirildi. KALİTE DE DÜŞÜYOR Tarımsal üretimin azaldığı ve gıda güvenliğinin tehlikeye girdiği vurgulanan raporda, “Nitekim iklim değişikliğinin sebep olduğu kuraklık ve seller gibi aşırı iklim olaylarının sık ve şiddetli bir şekilde yaşanmaya başlaması zeytin tarımı üretiminde olumsuz etkileri yoğun olarak hissedilmeye başlamıştır. Bu sadece üretim miktarını değil, zeytinyağı kalitesi ve kompozisyonunda da değişimlere neden olmaktadır” denildi. KURAKLIK OLUMSUZ ETKİLEDİ Raporda, Nisan sonu Mayıs başında tam çiçeklenme döneminde zeytinlik alanların yoğun olduğu Marmara, Ege ve Akdeniz bölgelerinde 40 dereceye yaklaşan aşırı sıcakların çiçeklerin yanması ve kurumasıyla üretim miktarında yer yer ciddi olumsuzluk yaşandığı da vurgulandı. Yaz ayları, Eylül ve Ekim aylarının da aşırı kuraklık da yağlanmayı olumsuz etkilediği, istenilen tane büyüklüğüne ulaşılamadığı belirtildi. Körfez bölgesinde ise dolu yağışlarının ürünün dökülmesi ve kalite kaybına neden olduğu kaydedildi. ‘TEHDİT DİKKATE ALINSIN’ Yeni dikim alanları küresel iklim değişikliği tehditlerinin dikkate alınmasının gerektiği vurgulanan raporda, daha dayanıklı olabilecek rakım, konum ve toprak yapısındaki alanların belirlenmesi, havza bazlı destek modelinde geleneksel meyilli alanlarda zeytinlikler için ilave destek önerisi yapılırken, hastalık ve zararlılarla mücadelede yeni yöntemler belirlenmesi, yüksek verimli, ihracata uygun çeşitlerin tercih edilmesi istendi. EFRÎN’İN ZEYTİNLERİ… Efrîn’den getirilen zeytinyağının iç piyasaya arzının haksız rekabete ve üretici fiyatları üzerinde baskıya neden olduğu belirtilen raporda, sektörün yıllardır devam eden en önemli sorunlarının ise taklit, tağşiş ve kayıt dışılık olduğu vurgulandı. Raporda “Çok sıkı denetimlere rağmen önlenemedi ve TBMM’de bekleyen yasanın bir önce kanunlaşması, cezaların caydırıcı olması bekleniyor” denildi. KAYIP YÜZDE 50’YE ULAŞTI Antalya bölgesinde tane zeytinde Türkiye genelinde yüzde 11, zeytinyağında ise yüzde 30’a varan bir düşüş beklentisinin olduğu yer verilen raporda, bu yıl Antalya özelinde bahar aylarındaki sıcaklık farklılarından dolayı yaşanan rekolte düşüşünün Eylül-Ekim aylarındaki ciddi yağış azlığı nedeniyle yaklaşık yüzde 50’ye yükseldiğine dikkat çekildi. Raporda, “Bu da çok ciddi bir düşüş sektör için. Antalya’da düşüş oranları biraz daha üst düzeyde ve sektörü ciddi anlamda etkiliyor” ifadesine yer verildi. ‘FİYATLAR ARTAR’ Türkiye’de küresel ısınmanın ciddi anlamda hissedildiği vurgulana raporda, zeytincilik sektörünün de bu ani sıcaklık farkları, fırtına ve sel gibi nedenlerden ciddi anlamda etkilendiği kaydedildi.  Özellikle son birkaç yıldır bu etkinin yüksek olduğu yer verilen raporda, rekolte düşüşünün fiyatlara da yansıyacağı ifade edildi. Raporda,  “Sızma zeytinyağının litresinin 30 lira civarında olabileceğini düşünüyoruz. Üretici açısından bu rakamlar iyi ama rekoltenin düşük olması tabii ki üreticiyi olumsuz yönde etkileyen bir durum. Yağ fiyatlarının yükseleceğini öngörüyoruz. Sofralık zeytinde de %20-30 civarında bir artış olabileceğini tahmin ediyoruz” denildi. İllere göre Zeytin Raporu’ndaki verim ve rekolte düşüşleri şöyle: “Aydın: 22 milyon 92 bin meyve veren ağaçta ortalama verim 17.4 kilodan 5.5’e düştü. Rekolte 120 bin 704 tona düştü. Manisa: 21 milyon 194 bin ağaç meyve veriyor, ağaç başına ortalama 7 kilodan 15.8’e çıktı. Rekolte 335 bin tona çıktı. İzmir: 17 milyon 364 bin meyve veren ağaçta ortalama verim 7 kilodan 5.5’e düştü. Rekolte 94 bin 875 tona geriledi. Muğla: 15 milyon 986 bin ağaç meyve veriyor, ağaç başına ortalama 9.8’den 2.9’a düştü. Rekolte 47 bin 78 tona düştü. Hatay: 13 milyon 442 bin ağaç meyve veriyor, ağaç başına ortalama 9.8’den 5 kiloya düştü. Rekolte 67 bin 211 tona düştü. Bursa: 11 milyon 835 bin meyve veren ağaçta ortalama verim 7.5 kilodan 10.3’e çıktı. Rekolte 121 bin 461 tona yükseldi. Balıkesir: 11 milyon 156 bin meyve veren ağaçta ortalama verim 14.7 kilodan 11.7’ye düştü. Rekolte 130 bin 575 ton. Mersin: 10 milyon 631 bin meyve veren ağaçtan ortalama 6 kilodan toplam 63 bin 787 ton zeytin. Gaziantep: 9 milyon 105 bin meyve veren ağaçtan ortalama 6 kilodan toplam 54 bin 632 ton zeytin.”