ŞIRNAK - Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi’nde yaşanan hak ihlallerine ilişkin hazırlanan raporda, tutukluların sevk sırasında kötü muameleye maruz kaldığı ve gardiyanların tutukluları “Devletin gücünü göreceksiniz” şeklinde tehdit ettiği kaydedildi.
Şırnak T Tipi Kapalı Cezaevi’nde yaşanan hak ihlallerine ilişkin Şırnak Barosu Cezaevi Komisyonu, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Şırnak Temsilciliği, Türkiye İnsan Hakları Vakfı (TİHV) Cizre Referans merkezi, İnsan Hakları Derneği (İHD) Şırnak Şubesi tarafından yapılan görüşmeler sonrası hazırlanan rapor kamuoyuna açıklandı. Raporda, 25 Eylül tarihinde yaşanan sevkler esnasında tutukluların kötü muameleye maruz kaldıkları şikayeti üzerine, 30 Eylül’de tutuklular cezaevi idaresi ve savcıyla görüşme gerçekleştirildiği belirtildi. Raporda, cezaevinde olan 29 mahpusun Osmaniye, Malatya, Mersin/Tarsus, Kahramanmaraş/Türkoğlu gibi kapalı ceza infaz kurumlarına sevk edildiği bilgisine ulaşıldığı, sevklerin tutukluların talebi olmaksızın, öncesinden hiçbirine bilgi verilmeksizin gerçekleştiği ifade edildi.
SEVK ESNASINDA KÖTÜ MUAMELE
Görüşmelerde edinilen bilgiler ve ailelerin beyanlarına göre Ömer Urum, Yahya İdin, Mazlum Güzel, Yusuf Şahin, Osman Beytur, Seyduş Danış, Musa Külter, Hakan Kutlu, Nesim Kalkan, Uğur Ürün ve Hamit Şengil’in sevk edildiğine yer verilen raporda;
“* Sevkler/sürgünler gece saat 21.00 civarında başlamış,15 civarı infaz koruma memuru ve sivil giyimli (İdareden yetkili kimseler olduğu tahmin edilen) kişiler eşliğinde gerçekleşmiştir. İnfaz koruma memuru tarafından ‘Bakanlık Genelgesi var, genelgede isimlerini okunanlar sevk edilecek’ denilmiştir. Sevk edilecek kişilerin toparlanma ve vedalaşma için 10-15 dakika süre talebi reddedilerek sevk edilecek kişi/kişileri zorlayarak apar topar çıkarılmıştır. Sevk edilen mahpusların eşyaları olmaksızın sadece ayakkabıların giyilmesi istenmiştir.
* Sevkler/sürgünler yapıldığı esnada mahpuslara ait eşyalar (elbise, şampuan, diş fırçası, kitap, kişisel mektupları, televizyon, saat, semaver vb.) herhangi bir yasal engel olmamasına rağmen kendilerine verilmemiştir. Mahpuslarla görüşme alındığı 30.09.2020 tarihinde eşyalarının diğer oda arkadaşları tarafından toplatılarak kargolandığı iletilmiştir.
* Görüşme gerçekleştirilen Celal İnedi adlı mahpus, sevki gerçekleşen B9 odasında kalan Musa Külter’in arkadaşlarıyla vedalaşmak istemesi üzerinde hapishane personelince kollarından tutularak çıkarılmak istendiğini, ardından da yerde sürüklenerek yaka paça çıkarıldığını iletmiştir.
‘ODALARA BASKIN YAPARCASINA GİRİLDİ’
* Görüşme gerçekleştirilen Faysal Ertaş adlı mahpus, B7 odasına baskın yaparcasına girildiğini belirtirken, infaz koruma memurunun kendisini yere yatırdığı esnada ‘Devletin gücünü göreceksiniz’ dediğini eklemiştir. Hapishane Müdür Yardımcısı olduğu kendilerine söylenilen sivil giyimli kişinin B7 odasındaki sevk esnasında odada kalan mahpuslara dönük ‘Siz rahat durmazsanız sizi buradan teker teker göndereceğim’ ifadeleriyle kendisi ve odadaki diğer mahpusları sürgün etmekle tehdit ettiğini belirtmiştir. Bu son husus, aynı odada yer alan diğer mahpuslarca da benzer şekilde tarafımıza iletilmiştir.
* Mahpuslar kapalı zarfta dilekçe verilmesinin 1,5 ay kadardır zorunlu hale getirildiğini, zarfın kendilerinde olmayıp kantinden satın almak zorunda kaldıklarını, bir konuda cevap alamadıkları için birden fazla dilekçe verdiklerini, kapalı zarf zorunluluğundan sonra hapishanesindeki kişilerin ‘birbirini şikayet’ adı altında türlü türlü dilekçeler verildiğini iletmişlerdir.
* Mahpuslar kendilerine Yeni Yaşam Gazetesi verilmediğini ifade etmiştir. Mahpusların tümü kantin fiyatlarının pahalılığından ve gelen malzemelerin (defter, fotoğraf albümü gibi) kalitesizliğinden, verilen kantin isteklerinin tümünün bir kere de karşılanmadığından kantinde yeterince tedarik olmamasından kaynaklı bekletilmesinden şikayet etmiştir. Ailelerin gönderdiği fotoğraf albümünün-boş-, kırtasiye malzemesi veya kantinde bulunan kese şeklinde lifi kullanmak istemeyip ailenin gönderdiği liflerin de duş lifinin kantinde tedarik imkanı olduğu gerekçesiyle iade edildiği eklemişlerdir. Kantinde tedarik edilmeyen kırtasiye malzemesi (A4, defter, kelem vb.) ihtiyaçların aileler tarafından gönderilmesi halinde de iade edildiğini bu durumun birçok ihtiyaç halinde aynı şekilde tekrarlandığı ifade edilmiştir.”
CEZAEVİ YETKİLİLERİ: HER SORUN ÇÖZÜLDÜ!
Yaşanan sorunlarla ilgili cezaevi idaresiyle görüşme gerçekleştiği belirtilen raporda, “Cezaevi müdürleri hak ihlallerini kabul etmedikleri, sevklerin ‘asayiş ve güvenlik’ nedeniyle yapıldığı, idarenin yetkisini kullandığı, hukuka aykırı durum yaşanmadığı, kötü muamele ve darp iddialarının gerçeği yansıtmadığı, su sorununu Şırnak geneli sorun olduğu, çözülmesinin sadece kendi inisiyatiflerinde olmadığı Belediye ile görüşüldüğü, su gelmesi halinde depolarının doldurulması şeklinde çözümler bulunduğu, sıcak su konusunda ise haftada 2 kez 2 saat şeklinde verildiği, dilekçe/şikayet hakkının engellenmesi, cevap verilmemesi hakkında ise talep ve şikayetlerin yazılı olarak alındığı haftada bir gün kurul toplanarak talepler hakkında gerekli kararlar verdiği, sürüncemede bırakılan başvuru olmadığı, kabul olan taleplerin yerine getirildiği, gelmeyenlerin ise ret kararı alındığı, mahpusların ret kararlarını almadıkları, tebliğ almadıkları için de infaz koruma memurları tarafından altına imzadan imtina etti notu düşürdüklerini, oda değişim taleplerinin son aylarda çok arttığı, pandemi nedeniyle karşılanamadığı, talepleri kurulun değerlendirdiği, değişim isteyenlerin B13 nolu bir odaya alındıkları ve odalara dağıtılacakları, hasım kişi olup olmadıkları gibi nedenlerle değişim talebinin idare tarafından da araştırıldığı, gerekli görülürse izin verildiği, kantin fiyatlarının hapishane saymanı tarafından Adalet Bakanlığı’nın belirlediği malzemeler ve fiyat listesi olduğunu, dışarıya göre daha uygun olduğunu dahi düşündüklerini, sadece tütün konusunda kalite sorunu yaşandığını bunun da çözüldüğü” şeklinde sıralandı.
YAŞANAN İHLALLER TAKİP EDİLECEK
Tespit ve gözlemlere de yer verilen raporun sonuç bölümünde, Cumhuriyet Savcısı ile görüşme esnasında çözüm odaklı yaklaşım sergilendiği, Kovid-19 salgını sonrası görüşmelerin aksadığı, sevk sürecinde yaşanan hak ihlallerinin kötü muamele iddiaları olduğu ve hukuksal başvuruda bulunacakları yer aldı. Yazılan dilekçelerin işleme konulmamasının hak arama ihlali özgürlüğü olduğuna yer verilen sonuç bölümünde, Kovid-19 salgınına karşı yetersiz tedbir alındığı, gerekli temizlik malzemelerine erişim olmadığı, su sorununun kaygılarını arttırdığı belirtildi. Su ihtiyacının uzun süredir çözülmemesinin sağlık hakkının ihlali olduğuna yer verilen raporda, şu önerilere yer verildi:
“* Şırnak T Tipi Hapishanesinde içinde mahpusların diğer koğuşlardaki arkadaşları akrabalarıyla mektuplaşması engelli genel bir yasaklama olarak sürdürülmesi hukuka aykırı olup her mektup ve duruma özgü kısıtlamalara gidilmesi yolu kanuni olarak zorunludur.
* Mahpusların 1 saatlik görüş haklarının COVİD-19 nedeniyle ayda 1 kez ve kapalı görüş şeklinde gerçekleştiği gözetilerek fiilen keyfi şekilde 40-45 dakika ile kısıtlanması uygulamasına son verilmelidir.
* Şırnak T Tipi Kapalı Hapishanesinde keyfi gayri resmi uygulamaların yoğun olduğu, resmiyet ve akıbet konusunda ciddiye alınması gereken uygulama COVİD-19 ile beraber yoğunlaşmıştır. Rutin işleyiş halini alan keyfi uygulamaların mahpuslara getirilen sınırlamaların ortadan kaldırılabilmesi için başvuruların yapılması gerekmektedir.
* Sağlık hakkına erişiminde (revir-hastane sevki, bekletilme, 24 saat sağlık hizmeti gibi) ve tedavi süreçlerinde yaşanan aksaklıklar tarafımızca teyit edilmiş olup ilgili kurumlara ulusal ve uluslararası mevzuattan kaynaklanan yükümlülüklerini usulüne uygun şekilde yerine getirilmesi çağrımızı yineliyoruz.
* Tarafımızca yapılan sorgulamada mahpusların suç duyurusu ve diğer kurumlara gönderilen şikayet dilekçelerinin tamamının Şırnak Adliyesi Cumhuriyet Başsavcılığı’na gönderildiği ancak henüz tevzi edilmediği herhangi bir soruşturma işlemi yapılmadığı, bunun da ilgili kalemlerin COVİD-19 nedeniyle çalışmadıkları şeklinde gerekçelendirildiği öğrenilmiştir. Mahpusların şiddet, tehdit ve kötü muamele başta olmak üzere ciddi acil konulardaki başvurularının bekletilmesi bilhassa faysal Ertaş’ın darp izinin rapora alınması gerekliliği karşısında bekletilmesi etkin soruşturma yükümlülüğüne aykırılık oluşturmaktadır.
*25.09.2020 tarihi ve sonrası devam eden süreçte darp ve tehdit fiillerinden sorumlu kişi/kişiler hakkında idari ve ceza soruşturması bir an önce açılmalıdır.
* Şırnak T Tipi Hapishanesinde yaşanan hak ihlallerine son verilmeli mahpuslar, ulusal ve uluslar arası mevzuat gereğince insan onuruna yaraşır, hukuksal güvenlik ve belirlilik içinde asgari infaz koşulları sağlanmalıdır.
* İmzacı kurumlar olarak mahpusların sağlık, yaşam ve insan onuruna yaraşır infaz koşullarının sağlanması kapsamında ulusal ve uluslararası hukuk düzenlemeleri ışığında hukuki sürecin takipçisi olacağımızı kamuoyuna bildiririz.”