AKP Genel Başkan Yardımcısı Hayati Yazıcı başkanlığındaki komisyonunun “Seçim Kanunu”nu “başkanlık sistemiyle uyumlu hale getirmek” amacıyla yapılacak değişiklikleri ilişkin çalışmalarını tamamladıkları kamuoyuna yansıdı. AKP tarafından uzunca bir süredir hazırlığı yapılan kanun teklifinde ise “İttifaklar için seçim barajı, Milletvekillinin bir partiden diğer partiye geçiş için bekleme süresi, Meclis'teki grup kurmak için yeterlilik sayısı, Dar bölge daraltılmış bölge seçim sistemleri, Muhtarlık seçimlerinin yerel yönetim seçimleri ile değil başka bir günde yapılması” başlıkları öne çıktı.Tamamlandığı belirtilen “Seçim Kanunu” teklifi henüz Meclis’e sunulmadı.

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Seçim İşleri Komisyonu Eş Sözcüsü ve Batman Milletvekili Mehmet Rüştü Tiryaki, AKP tarafından hazırlığı tamamlanan “Seçim Kanunu”na ilişkin değerlendirmede bulundu.

 

Meclis’e henüz sunulmadığı için içeriği hakkında bilgi sahibi olmadıklarını ancak AKP’nin uzun süredir bir çalışma yürüttüğünü söyleyen Tiryaki, “Türkiye’de siyasi partiler yasası ve seçim yasalarının değiştirilmesi gerekiyor. Fakat bugün yapılması düşünülen bu değişiklik var olan toplumsal ihtiyaçtan ziyade AKP’nin yaşadığı büyük oy kayıpları için bir alternatif arayışından kaynaklanıyor” dedi.

 

'İKTİDARIN OYUNU'

 

AKP’nin son seçimde ittifakla iktidarını sürdürdüğüne dikkati çeken Tiryaki, ancak önümüzdeki seçimlerde AKP’nin ittifakla da önümüzdeki seçimlerde kazanamayacağını gördüğünü söyledi. “Seçim Kanunu” değişikliğiyle iktidarın oyunu değiştirerek, seçimi kendi lehine çevirmeye çalıştığını dile getiren Tiryaki, “Eğer bu düzenleme toplumsal ve ülkenin ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla yürütülen bir çalışma olsaydı, muhalefet partileriyle de ortaklaşarak, bu sorun çözülebilirdi. Nitekim, 2015 öncesinde seçim yasalarıyla ilgili tüm siyasi partilerin katılımı ile Yüksek Seçim Kurulu’nda bir çalışma yürütüldü. Bu çalışma sonucunda ortak bir metin yapılmıştı. Gerçekten toplumun ihtiyacı karşılanmak istiyorsa o metinler üzerinden çalışma yürüyebilir” ifadelerinde bulundu.

 

Kamuoyuna yansıyan düzenleme içerisinde yer alması beklenen Muhtarlık seçimlerine ilişkin düzenlemeye dair tüm siyasi partilerin bir eğilimi olduğunu dile getiren Tiryaki, “Ama AKP’nin yaptığı şöyle bir şey var; bütün hileli işlerinin içine iyi birkaç bir şey koyarak, göz boyamaya çalışıyor. Onun dışındaki kamuoyuna yansıyan maddeler AKP’nin seçimi kendi lehine çevirmek için yürüttüğü hamleler” diye belirtti. 

 

DARALTILMIŞ BÖLGE

 

Kanun içerisinde yer alan başlıklardan biri olan “dar veya daraltılmış bölge seçim sistemleri” düzenlemesine ilişkin Tiryaki, şunları söyledi: “Muhtemelen dar bölge seçim sistemini yapmayacaklar. Dar bölge seçim sisteminde her seçim bölgesinden bir tane milletvekilinin seçildiği bir sistem anlamına geliyor. 600 milletvekili seçilmesi demek, Türkiye’nin 600 seçim bölgesine ayrılması ve her seçim bölgesinden bir milletvekili seçilmesi anlamına gelir. Bu bir ya da iki turlu olabilir. Böyle bir seçim olursa güçlü adaylar yarışacak, AKP ve başındaki Erdoğan’ın bunu istemeyeceği çok açık, çünkü kendisine biat edecek kişileri isteyecektir. Dolayısıyla daha çok daraltılmış bölge seçim sistemi olarak tartışılıyor. Daraltılmış bölge seçim sistemi, 5 -6 ya da 10 milletvekilinin seçileceği bölgelere bölme şeklinde uygulanabilir. Bunda da muhalefetin büyükşehirlerdeki gücünü azaltmaya çalışacakları anlaşılıyor. Ancak bu bekledikleri sonucu vermeyebilir. Burada da çekindikleri bir şey HDP’nin bölgedeki gücü yüksek dolayısıyla AKP’nin bölgeden silinmesi gibi bir sonuç doğurabilir. Bunun üzerinde nasıl bir ayrıntılı çalışma yaptıklarını bilmiyoruz.”

 

YENİ PARTİLERİ ENGELLEME

 

“Milletvekillerinin başka bir partiye geçmesi ve ittifak içerisinde seçim barajının olması” gibi düzenlemelerle de AKP’nin yeni kurulan partileri engellemeye dönük bir hamle olduğunu kaydeden Tiryaki, “Anımsarsınız 2018 seçimlerinden önce İYİ Parti’nin seçime girip, giremeyeceği tartışılırken, CHP’li 20 milletvekili İYİ Parti’ye geçmiş ve seçime girme yeterliliği elde etmişti. Daha sonra İYİ Parti seçimleri kazansa da hükümetin ön görmediği bir siyasi hamle olarak ortaya çıktı. AKP, şimdi özellikle yeni kurulan partilerden çekindiği için diğer partilerden milletvekillerinin geçişini engellemek için böyle bir düzenlemeye gittiği anlaşılıyor. Şu an ki ittifak düzenlemesinde, ittifak içerisinde yer alan bir parti yüzde bir oy alsa dahi bir bölgeden milletvekili seçilebilecek oy alırsa, vekil çıkarabiliyor. Bunu da engellemeye çalışıyor. İttifak içerisinde olmak, ittifak içerisinde barajı aşan partiler dışında diğer partilerin milletvekili çıkarmasını engellemek için bir girişim” diye konuştu.

 

‘MHP, İTTİFAK BARAJINA MESAFELİ’

 

İttifak içerisinde de seçim barajı uygulamasının getirilmesi halinde bundan iktidar ortağı MHP’nin de etkileneceğini vurgulayan Tiryaki, “MHP’nin de bu baraj ile birlikte pek çok bölgede seçilecek oya ulaşmaması anlamına gelir. Bunu kendi içlerinde çözebileceklerini düşünüyorlar. MHP’nin milletvekillerini kendi partilerinden aday göstererek ama o zamanda hazine yardımı, alacakları oyların düşmesi, toplumsal desteklerin azalması gibi sonuçlar olacağı için MHP’nin buna çok yaklaşmadığı yönünde kulis söylentileri var” diye belirtti.

 

Türkiye’deki yüzde 10 seçim barajına ilişkinde bir düzenleme yapılmasının planlandığını belirten Tiryaki, “Çalışmalar olduğu yönünde kulis bilgileri var. Ancak şu an bir metin yok. AKP küçülüyor, ortağı ile birlikte alacağı oy oranının da düştüğü tüm kamuoyu araştırmalarında gözler önüne seriliyor. Bunu önlemek için şapkadan tavşan çıkarmaya çalışıyorlar. Bu seçim sistemi değişikliklerini de böyle okumak gerekiyor” dedi.

 

‘AKP'DE ERKEN SEÇİM İSTEYENLER VAR’

 

Tiryaki, erken seçime tartışmalarının yeniden gündeme geldiğini ve AKP içerisinde de erken seçim isteyenler olduğunu belirtti. Tiryaki, “Çünkü önümüzdeki yıl ve sonraki yıl durumlarının iyi olmayacağını pek çok AKP’li siyasetçileri görüyor. AKP içerisinde de erken seçim isteyenler var. Eğer erken seçim görüşü baskın gelirse AKP’de seçim yasalarında bir değişikliğe gitmeyeceklerdir. Çünkü seçim yasalarında yapılacak bir değişiklik aynı yıl içerisinde uygulanamıyor. Herhangi bir yasa değişikliği en azından bir yıl içerisinde seçim yapılmayacağı anlamına gelir. AKP önümüzdeki aylar içerisinde bir düzenleme getirirse önümüzdeki bir yıl içerisinde bir erken seçim düşünmediğini var sayabiliriz” ifadelerinde bulundu.

 

SEÇİM BARAJI

 

Tiryaki, toplumsal ihtiyaçlara yönelik düzenlemenin var olan yüzde 10 seçim barajını kaldırma, sandık kurulu başkanlarının memur olması, sandıkların taşınmasına valiliklerin, kaymakamlıkların karar vermesi uygulamalarının kaldırılmasından geçtiğini vurguladı.

 

MA / Berivan Altan