İSTANBUL - Türkiye ile Mısır arasında 8 yıl aradan sonra yapılan ilk resmi görüşmeyi değerlendiren Ortadoğu uzmanı Musa Özuğurlu, Arap dünyasında Türkiye’ye karşı ciddi bir güvensizliğin olduğunu ifade etti.

 

Türkiye ile 3 Temmuz 2013’te Abdulfettah es-Sisi’nin yönetimi ele geçirdiği Mısır arasında 8 yıl aradan sonra Kahire’de gerçekleşen ilk resmi görüşmelerin yankıları sürüyor. AKP’li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın her fırsatta, meydanlarda “Darbeci” diyerek yuhalattığı Sisi yönetimine yakınlaşma çabaları, dış politikadaki tutarsızlıkları bir kez daha gözler önüne serdi. Uzmanlar, Mısır’ın yanı sıra Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) başta olmak üzere Arap dünyası ile ilişkilerin düzelmesinin çok da kolay olmayacağı görüşünü dile getiriyor. 

 

Görüşmelerin neden ve sonuçlarına, Türkiye’nin Arap dünyası ile yaşadığı sorunlara ve Doğu Akdeniz ile Ortadoğu’da oluşan yeni dengelere ilişkin değerlendirmelerde bulunan Ortadoğu uzmanı Musa Özuğurlu, Türkiye’nin yanlış politikaların faturasını ödediğini belirtti.

 

YENİ BİR DÜNYA OLUŞUYOR

 

Müzakerelerin ikili ilişkilerle değil, bölgedeki gelişmelerle bağlantılı değerlendirilmesi gerektiğinin altını çizen Özuğurlu, hem bölgede oluşan yeni dengelerin hem de ABD Başkanlığı’na seçilen Joe Biden’ın politikalarının yeni pozisyonlar almaya ve yeni politikalar üretmeye zorladığını söyledi. İsrail ile bazı Arap devletlerinin yakınlaşma çabalarını da hatırlatarak, ortaya yeni bir dünyanın çıktığını belirten Özuğurlu, artık ortaya yeni bir yol çıktığını ve tüm ülkelerin bu kapsamda gelecekleriyle ilgili planlar yaptığını kaydetti.

 

ARAP DÜNYASIYLA PROBLEMLER

 

Özuğurlu, Türkiye uzun yıllardır Suudi Arabistan, BAE ve Mısır ile büyük problemler yaşadığını, bu problemlerin diğer Arap ülkelerine de yansıdığına dikkat çekerek, “Sonuç olarak Türkiye bütün Arap dünyasıyla problemler yaşıyor. Libya’nın bir tarafıyla problem yaşıyor, Lübnan’ın bir tarafıyla ile de problemler yaşıyor, Irak’la, İran’la, Suriye’yle problemler yaşıyor. Öte yandan Avrupa Birliği ve ABD ile de problemler yaşıyor. Bu yüzden kendisine yeni bir liman bulmak zorundadır. Ve bu liman Ortadoğu’dur. Türkiye Ortadoğu’da büyük şeyler kaybettiğinin farkına vardı. Son yıllarda yürütmüş olduğu politikalar nedeniyle tam bir geri dönüş söz konusu” ifadelerini kullandı.

 

TÜRKİYE GERİ DÖNMEK İSTİYOR

 

Suudi Arabistan, BAE ve Mısır üçlüsünün bir arada ele alınmaları gerektiğinin altını çizen Özuğurlu, “Ortadoğu’da yeni bir dünya kuruluyor ve bu üçlü entegre politikalar yürütüyor. İsrail ile ilişkileri düzelme aşamasında ve Türkiye ile yaşadıkları problemler var. Bu problem de Müslüman Kardeşler problemi. Dolayısıyla bu ülkelerin tamamen küstürüldü. Türkiye tekrar bir düzelme yapmak istediği için de Katar’ı aracı olarak sokmak istedi. Bu sebeplerle tekrar geri dönmeye çalışıyor” diye anlattı.

 

MÜSLÜMAN KARDEŞLER 

 

Mısır başta olmak üzere Suudi Arabistan ve BAE’nin Müslüman Kardeşleri kendileri için en büyük tehlike olarak gördüklerinin altını çizen Özuğurlu, devlet siyaseti açısından Müslüman Kardeşlere desteğin sürdürülebilmesinin mümkün olmadığını ve Türkiye’ye zarar veren bir konuma gelmeye başladığını vurguladı.

 

Özuğurlu, Müslüman Kardeşlerin kısa zaman Türkiye’ye siyasi mülteci olarak bulundukları yönündeki açıklamalarını hatırlatarak, şöyle devam etti: “Bu ifade Türkiye Müslüman Kardeşleri istese de çıkartamayacak demektir. Böyle bir tehlikeye doğru gidiyor bu. Türkiye’de herhangi bir faaliyet içinde bulunmadıklarını ifade ettiler. Bu da ‘biz akıllı duracağız’ demektir. Bu ilişkinin daha fazla devam edebileceğini düşünmüyorum. Bu iktidar değişirse, sonrasında kesinlikle Müslüman Kardeşler politikası gözden geçirilecektir. Pragmatik bir iktidar var şuan, daha önce destek oluyordu ama şuan çok da destek olacağını zannetmiyorum.  Bundan sonra bu ülkelere karşı Müslüman Kardeşler bir köşede koz olarak duracak. Fakat şimdilik bunların susturulacağını düşünüyorum.”

 

ARAPLARIN GÜVENİ SARSILDI

 

Türkiye’nin mevcut politikalarından dolayı yüzünü çevirdiği Arap dünyası tarafından çok zorlanacağına işaret eden Özuğurlu, Arap dünyasının Türkiye’nin, kendi hassasiyetlerini anlayıp, dediklerini dikkate almasını istediğini kaydetti. Türkiye politikalarını bu şekilde yontması halinde ilişkilerde düzelmeler olabileceğini söyleyen Özuğurlu, “Arap Baharı sürecinde Türkiye’nin sadece kendi ajandasıyla ilgili bir pozisyon aldığını fark ettiler. Ortadoğu’da yeni bir dünyanın oluştuğu, İsrail ile ilişkilerin düzelme arayışı olduğunu ifade ettik. Bu nedenle artık Filistin ve ya Hamas gibi konularda rahatsızlık istemiyorlar. Türkiye’nin de bu alanlarda geri adım atması gerekiyor. Türkiye yardım eden bir ülke değil ancak empati ile yaklaşan bir ülke olduğu için Hamas’ın yanında olduğu görülüyor. Irak hükümetini rahatsız edecek birtakım operasyonlarda bulunuyor. Libya, Suriye, Lübnan gibi ülkelerde taraf oluyor. Bu ülkeler aslında rahatsızlar ama bir yandan Türkiye’den da vazgeçmek istemiyorlar. Sadece AKP politikalarının biraz kendi hassasiyetlerini dikkate alınarak belirlenmesini istiyorlar. Türkiye politikalarını yontarsa zannediyorum ilişkiler biraz düzelir. Ama Türkiye’ye kuşkuyla bakmaya devam ederler” diye konuştu.

 

MISIR YUNANİSTAN’DAN VAZGEÇMEZ

 

Özuğurlu, müzakerelerin daha ileriye taşınması halinde Doğu Akdeniz’de Mısır’ın alacağı pozisyona ve ortaya çıkabilecek yeni dengelere ilişkin, şu değerlendirmelerde bulundu: “Mısır’ın Yunanistan’dan vazgeçmeyeceğini düşünüyorum. Arap baharı döneminde yaşananlar ülkeleri sadece kendileri ile ilgili politika üretmeye itti.  Dolayısıyla şimdi Mısır’ın Yunanistan ile işbirliği yapıyor olması Türkiye’nin Libya’da Ulusal Mutabakat Hükümeti ile yaptığı anlaşmadan kaynaklandı. Mısır da kendi menfaatini düşünüyor. Çıkarlarının sadece Türkiye’de olmadığını biliyor. Doğu Akdeniz’de çok sayıda uluslararası aktör var. Melese sadece Yunanistan ve Türkiye arasında olmuş olsaydı Mısır belki bir tercihte bulunabilirdi. Ama Amerika, Fransa, İtalya gibi ülkelere ait dev şirketler var orada. Bu ülkelerin hepsi buna müdahil demek. Yunanistan lobisi çok güçlü, dolayısıyla bir dengeyi gözetmek zorundadır. Mısır’ın biraz daha ihtiyatlı bir şekilde bir denge politikası yürütecektir.”

 

YANLIŞ POLİTİKALARIN FATURASI

 

İktidarın yürüttüğü yanlış dış politikaların faturasını ödemekte olduğunu belirten Özuğurlu, bu politikalardan geri adım atılmaya başlandığını ancak bunun istediklerini başaramamak ile mi yoksa bölgesel barış ve ticaretin gelişimi gibi konulara ilişkin mi yapıldığını kestiremediğini söyledi. Eğer Arap devletlerinin kuşkuyla yaklaşmalarına sebep olacak bir takım hesaplar yapılıyorsa bunun Türkiye’nin başına çok da büyük dertler açacağını vurgulayan Özuğurlu, Türkiye’nin dünyada gittikçe yalnızlaştığını, bu nedenle yeni ve barışçıl bir dış politikaya ihtiyaç olduğunu kaydetti.

 

MA / İdris Sayılğan