Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Türkiye’nin temel sorunlarına dönük seçmenin tutum, algı ve tercihlerini ölçmek amacıyla bir saha araştırması yaptı. Diyarbakır, Mardin, Urfa, Van, Batman, Siirt, Şırnak, Hakkari, Ağrı, Muş, Bingöl, Bitlis, Adıyaman, Kars, Dersim ve Iğdır olmak üzere bölgenin 16 kentinde 25-30 Mayıs 2021 tarihleri arasında yapılan araştırma kapsamında bin 64 kişiyle hanelerinde yüz yüze görüşüldü. Yüzde 55’i erkek, yüzde 45’i ise kadın olan ağırlıklı genç seçmen grubunun, eğitim düzeyi lise ve üniversite mezunu olduğu, yine yüzde 65,1’inin gelir düzeyinin ise asgari ücret dolayında veya altında olduğu tespit edildi. 

 

Anket, katılımcılara yöneltilen sorular üç bölümden oluştu. Birinci bölümde, araştırma grubunun sosyo-ekonomik durumlarını tespit edecek demografik sorular; ikinci bölümde Türkiye’nin öncelikli temel sorunlarına ve gündeme dair algıyı ölçmeye yönelik sorular; üçüncü bölümde ise seçmenin ittifaklara dair eğilimi ile oy verme tercihlerini ölçmeye dönük sorular yöneltildi.

 

Sorulara verilen yanıtlar seçmen davranışlarındaki değişim ve nedenlerine ilişkin önemli veriler açığa çıkardı.

 

EKONOMİK KRİZ/İŞSİZLİK İLK SIRADA

 

Araştırma grubuna yöneltilen ilk soru, ‘Türkiye'nin en önemli 1’nci öncelikli sorunu nedir?’ oldu. Katılımcıların yüzde 54,6’sı bu soruya “ekonomik kriz/işsizlik” yanıtı verirken, yüzde 17,6’sı “Kürt sorunu”, yüzde 5,6’sı “çatışma şiddet ortamı”, yüzde 4,9’u “hukuk sisteminin mevcut durumu” yanıtlarını verdi. Öncelikli 2’nci ve 3’üncü sorunların neler olduğu sorulduğunda ise verilen “eğitim sistemi” yanıtı, sorun tanımlamasında ilk 3’de yer aldı.

 

Sosyo Politik tarafından her üç ayda bir yapılan sorun-algı çalışmasında “eğitim sistemi” ilk defa bu düzeyde sorun olarak tariflendi.

 

 

 

62,8’İ ‘BAŞARISIZ’ DEDİ

 

“Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini başarılı buluyor musunuz?” sorusu yöneltilen araştırma grubunun toplamda yüzde 62,8’i “başarısız” (yüzde 28,6’sı başarısız, yüzde 34,2’si çok başarısız) bulurken, sadece yüzde 16,3’ü Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini “başarılı” (yüzde 1,7’si çok başarılı, yüzde 14,6’sı başarılı) bulduğunu ifade etti.

 

ERKEN SEÇİM TALEBİ 

 

Katılımcıların yüzde 65’i ülkenin içinde bulunduğu mevcut koşullarda “erken bir seçime” gidilmesi gerektiğini düşünürken, yüzde 17,8’i ilgili soruya “hayır” yanıtı verdi, yüzde 17,2’si de “kararsız’ kaldı.

 

 

 

SEDAT PEKER’İN AÇIKLAMALARI

 

Araştırma grubuna “Sedat Peker'in son dönemde içerisinde hükümet ve devlet yetkililerinin de olduğu kimi isimleri zikrederek sosyal medyada ileri sürdüğü iddia ve anlatıları duydunuz mu?” diye de soruldu. Verilen yanıt yüzde 78’i “evet”, yüzde 22’si “hayır” oldu. Hemen akabinde de “Sedat Peker'in sosyal medyadaki iddiaları oy verme tercihinizi etkiledi mi?” diye soruldu. Anket katılımcılarının yüzde 50,3’ü “oy verme tercihime hiçbir etkisi olmadı”, yüzde 19,3’ü “oy verdiğim partiye daha sıkı sarılmaya karar verdim”, yüzde 18,7’si “duymadığım için oy tercihime etkisi olmadı”, yüzde 4,7’si “kararsızım”, yüzde 4,2’si “oy verdiğim partiyi değiştirmeye karar verdim”, yüzde 2,8’i de “hiçbir partiye oy vermemeye karar verdim” yanıtlarını verdi.

 

CUMHUR İTTİFAKI'NDA OY KAÇIŞI

 

AKP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların yüzde 13,2’si “oy verdiğim partiyi değiştirmeye karar verdim” derken, yüzde 54,6’sı “oy verme tercihime hiçbir etkisi olmadı”, yüzde 19’u “duymadığım için oy tercihime etkisi olmadı”,

 

CHP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların yüzde 46’sı “oy verme tercihime hiçbir etkisi olmadı”, yüzde 42’si “oy verdiğim partiye daha sıkı sarılmaya karar verdim”, yüzde 8’i “duymadığım için oy tercihime etkisi olmadı”;

 

HDP’ye oy verdiğini belirten katılımcıların yüzde 45’i “oy verme tercihime hiçbir etkisi olmadı”, yüzde 38,3’ü “oy verdiğim partiye daha sıkı sarılmaya karar verdim”, yüzde 15,5’i “duymadığım için oy tercihime etkisi olmadı”;

 

MHP’ye oy verdiğini belirten katılımcılarınyüzde 6,3’ü ise “hiçbir partiye oy vermemeye karar verdim” derken, yüzde 87,5’i “oy verme tercihime hiçbir etkisi olmadı”, yüzde 6,3’ü “duymadığım için oy tercihime etkisi olmadı” dedi. Bu sonuçlar, Peker’in açıklamalarının en fazla Cumhur İttifakı partilerinde oy kaçışına sebep olduğunu gösterdi.

 

 

İTTİFAKLAR 

 

Gündem ve seçmen davranışlarına ilişkin bir diğer soruyu “Mevcut durumda var olan ittifaklara oy verir misiniz?” sorusu oluşturdu. Buna göre katılımcıların yüzde 37’si “oy verdiğim parti içinde olursa ancak oy verebilirim”, yüzde 35,4’ü “hayır, hiçbir koşulda oy vermem”, yüzde 15,4’ü “Cumhur İttifakına oy veririm”, yüzde 7,3’ü “Millet İttifakına oy veririm”, yüzde 4,4’ü “kararsızım” dedi.

 

Katılımcılara “Sizce HDP nasıl bir ittifakta yer almalı?” sorusu da yöneltildi. Katılımcıların verdiği yanıtlar; yüzde 48,5’i “hiçbir ittifakta yer almamalı”, yüzde 14,8’i “Millet İttifakında yer almalı”, yüzde 13,7’si “Deva Partisi ve CHP’nin içinde olduğu yeni bir ittifak olmalı” şeklinde oldu

 

“24 Haziran 2018’de gerçekleşen genel seçimlerde hangi partiye oy verdiniz?” diye sorulan katılımcıların yüzde 39,9’u “HDP”, yüzde 31,5’i “AKP”, yüzde 4,8’i “CHP”, yüzde 3,1’i ise “MHP” derken, yüzde 14,2’si “oy kullanmadım”, yüzde 4,3’ü “cevap yok” dedi.

 

BU PAZAR SEÇİM OLSA?

 

Katılımcılara “Bu Pazar bir genel seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusu da yöneltildi. Verilen yanıtlara bakıldığında katılımcıların %42,5’i “HDP”, yüzde 22,2’si “AKP”, yüzde 8’i “oy kullanmayacağım”, yüzde 7,5’i “kararsızım”, yüzde 6,3’ü “CHP”, yüzde 3,6’sı “cevap yok”, yüzde 2,9’u “İYİ Parti”, yüzde 2,6’sı “MHP” ve yüzde 2,6’sı ise “Deva Partisi” şeklinde yanıt verdi. Bu yanıtlar HDP’ye oy veren seçmende yüzde 2,6’lık bir artış, AKP’de ise yüzde 9,3’lük bir azalış olduğunu gösterdi. CHP ve MHP seçmen oranında da kısmı düşüşler ölçüldü.

 

 

 

“Bu Pazar bir genel seçim olsa hangi partiye oy verirsiniz?” sorusunun “Oy vereceğinizi belirttiğiniz siyasi partiye oy verme nedeniniz nedir?” sorusuyla karşılaştırmasına bakıldığında ise, HDP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların yüzde 22,8’i “kimliğimi temsil ettiği için”, yüzde 14,9’u “beni temsil ettiği için”, yüzde 14,5’i “kendime yakın hissettiğim için”;

 

AKP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların yüzde 28,8’i “hizmetlerinden dolayı”, yüzde 27,5’i “doğru politikalar ürettiğine inandığım için”, yüzde 12,7’si “kendime yakın hissettiğim için”;

 

CHP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların yüzde 26,2’si “mevcut düzenin değişmesi için”, yüzde 13,8’i “adil bir yönetim anlayışı için”, yüzde 13,8’i “mevcut durumda en iyi alternatif olduğu için”;

 

MHP’ye oy vereceğini belirten katılımcıların yüzde 51,9’u “kendime yakın hissettiğim için”, yüzde 40,7’si “devleti korudukları için”, yüzde 7,4’ü “beni temsil ettiği için”;

 

İYİ Parti’ye oy vereceğini belirten katılımcıların yüzde 36,7’si “doğru politikalar ürettiğine inandığım için”, yüzde 20’si “mevcut düzenin değişmesi için”, yüzde 16,7’si “adil bir yönetim anlayışı için”;

 

Deva Partisi ’ne oy vereceğini belirten katılımcıların yüzde 33,3’ü “mevcut düzenin değişmesi için”, yüzde 18,5’i “kendime yakın hissettiğim için oy vereceğim” şeklinde oldu.

 

Bu Pazar seçim olsa “kararsızım” diyen katılımcıların yüzde 43,7’si gerekçesini “partilerin politikalarını görmek lazım” biçiminde açıklarken, yüzde 29,6’sı “güvenilir bir partinin olduğunu düşünmüyorum”, yüzde 19,7’si “mevcut siyasal iklimden kaynaklı”, yüzde 7’si “ekonomik kriz” olarak açıkladı. “Oy kullanmayacağım” diyen katılımcıların yüzde 43,4’ü “güvenilir bir parti olmadığı için”, yüzde 25,3’ü “partileri yeterli bulmuyorum”, yüzde 20,5’i “oy kullanmanın bir etkisi olacağını düşünmüyorum”, yüzde 10,8’i “vaatlerini yerine getirmedikleri için” oy kullanmayacaklarını belirtti. 

 

Araştırma grubuna yöneltilen “24 Haziran 2018'de gerçekleşen Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hangi adaya oy verdiniz?” sorusuna ise; yüzde 42,1’i “Selahattin Demirtaş”, yüzde 34,8’i “Recep Tayyip Erdoğan”, yüzde 13,4’ü “oy kullanmadım”, yüzde 6,4’ü “Muharrem İnce”, yüzde 1,7’si “Meral Akşener” şeklinde yanıtlar verildi.

 

ERDOĞAN’IN OY ORANINDA DÜŞÜŞ

 

Ayrıca katılımcılara “Sizce aday olması halinde şu andaki Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan yine seçimleri kazanır mı?” diye soruldu. Alınan yanıtlar yüzde 23,5’i “evet”, yüzde 52,5’i “hayır”, yüzde 24’ü “kararsızım” oldu.

“Bu Pazar bir Cumhurbaşkanlığı seçimi olsa hangi adaya oy verirsiniz?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 36,1’i “Selahattin Demirtaş”, yüzde 21,7’si “Recep Tayyip Erdoğan”, yüzde 12,2’si “kararsızım”, yüzde 10’u “oy kullanmayacağım”, yüzde 9,3’ü “partimin göstereceği adaya oy veririm” şeklinde yanıt verdi. 

 

Mevcut Cumhurbaşkanı Erdoğan’a oy verenlerin oranında yüzde 13,1’lik bir düşüş dikkat çekti.

 

 

CUMHURBAŞKANI KİM OLSUN? 

 

“Bu pazar bir Cumhurbaşkanlığı seçimi olsa hangi adaya oy verirsiniz?” sorusunun “24 Haziran 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde hangi adaya oy verdiniz?” sorusu ile karşılaştırıldığında sonuçlar şöyle oldu: Recep Tayyip Erdoğan’a oy verdiğini belirten katılımcıların yüzde 59,7’si yine “Recep Tayyip Erdoğan” derken, yüzde 12,2’si “kararsızım”, yüzde 8,9’u “partimin gösterdiği aday kimse ona oy veririm”, yüzde 2,5’i “Meral Akşener”, yüzde 2,2’si “Selahattin Demirtaş”, yüzde 2,2’si “Ekrem İmamoğlu”. 

 

Muharrem İnce’ye oy verdiğini belirten katılımcıların sadece yüzde 10,6’sı “yeniden Muharrem İnce’ye oy veririm” derken, yüzde 31,8’i “partimin gösterdiği aday kimse ona oy veririm”, yüzde 13,6’sı “Ekrem İmamoğlu”, yüzde 10,6’sı “Mansur Yavaş”, yüzde 10,6’sı “Muharrem İnce”;

 

Selahattin Demirtaş’a oy verdiğini belirten katılımcıların yüzde 79,5’i yine “Selahattin Demirtaş’a oy veririm” derken, yüzde 8’i “partimin gösterdiği aday kimse ona oy veririm”;

 

Meral Akşener’e oy verdiğini belirten katılımcıların yüzde 88,9’u yine “Meral Akşener” derken, yüzde 5,6’sı “Mansur Yavaş”, yüzde 5,6’sı ise “Recep Tayyip Erdoğan” şeklinde yanıtlar verdi. Hangi adaya niçin oy vereceklerine dair yanıtların ve oy verilen parti karşılaştırmalarının da yer aldığı çalışmanın ayrıntıları tablo ve grafik analizleri ile birlikte raporda yer aldı.