DİYARBAKIR - Bölgede yaşanan 6 aylık insan hakları ihlalleri raporuna açıklayan İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Rahşan Bataray Saman, gözaltına alınan 992 kişiden 161 kişinin tutuklandığını, hak ihlalleri, kötü muamele ve işkencenin arttığını belirtti. 

 

 İnsan Hakları Derneği (İHD) Diyarbakır Şubesi, "Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi 2021 Yılı İlk 6 Ay İnsan Hakları İhlalleri Raporu"nu dernek binasında açıkladı. Raporu açıklayan İHD Eş Genel Başkan Yardımcısı Rahşan Bataray Saman, 2021 yılı ilk 6 aylık döneminde insan hakları ihlallerinin sistematik bir biçimde arttığını ve Kürt sorununda güvenlikçi politikalar ile çözümsüzlükte ısrarın sonucu olarak bölgede vahim bir ihlal tablosuyla karşı karşıya kalındığını söyledi. 

 

Saman, çatışmalı ortamın devam ettiği bu süreçte; işkence ve kötü muamele, ifade ve örgütlenme özgürlüklerine yönelik baskılar, cezaevlerinde süregelen ihlaller, açlık grevi, askeri operasyonlar ve yasaklamalardan kaynaklı meydana gelen ihlaller, kadına yönelik şiddet gibi ihlal başlıklarında önemli artışlar yaşandığını kaydetti.

 

BASKI POLİTİKALARI 

 

Saman, muhalif kesimlere yönelik yaşanan hak ihlallerine ilişkin şunları söyledi: “Kürt siyasetçi ve hak savunucularına yönelik baskı politikalarında en son HDP’ye açılan kapatma davası bu politikanın son halkası olmuştur. Erken seçim tartışmalarının yoğunlaştığı bir dönemde HDP’ye yönelik kapatma davası, parti yöneticileri, üyeleri ve aktivistlerine yönelik yargı eli ile yürütülen baskı politikalarına en kısa sürede son verilmelidir. Kayyım politikasının tüm uygulamaları ile kalıcı bir idari yönetim haline getirilerek halkın seçme ve seçilme hakkının tümü ile bertaraf edildiğine tanık olduk.”

 

6 AYLIK BİLANÇO

 

İşlenen suçlardaki artışların en önemli sebeplerinin “cezasızlık politikaları” olduğunun altını çizen Saman, son dönemlerde tekrar gündeme gelen devlet yetkilileri eliyle işlenen ağır suçlar ve insan hakları ihlallerine ilişkin açıklamalar ve beyanlarına dikkat çekti. 

 

2021 yılı ilk 6 ayında, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde yaşanan ihlallerine şu şekilde değindi: “2021 yılı ilk 6 ayında meydana gelen silahlı çatışma ortamında bölgemizde, 29 kolluk görevlisi yaşamını yitirmiş ve 17 kolluk görevlisi de yaralanmıştır. 129 örgüt üyesi yaşamını yitirdi, en az 2 örgüt üyesi yaralandı. Federe Kürdistan Bölgesi’nde bulunan Garê bölgesinde gerçekleşen hava destekli askeri operasyon sırasında, PKK tarafından alıkonulan 12 kolluk gücü personeli ve bir Irak vatandaşı yaşamını yitirdi."

 

İMRALI TECRİDİ

 

İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutulan PKK Lideri Abdullah Öcalan üzerindeki ağır tecride dikkat çeken Saman, “İmralı’da tutulan Abdullah Öcalan, Ömer Hayri Konar, Hamili Yıldırım ve Veysi Aktaş’ın avukatları ve aileleri ile iletişim hakları hukuka aykırı bir şekilde engellenmektedir. Öcalan ile ilgili 7 Ağustos 2019 tarihinden bugüne kadar avukat görüş başvurularına izin verilmez iken, Veysi Aktaş, Hamili Yıldırım ve Ömer Hayri Konar‘ın ise İmralı Adası’na nakledildikleri 2015 yılından bugüne kadar bir kez dahi avukatları ile görüşmelerine izin verilmemiştir. 2019 yılında 5 avukat görüşmesi gerçekleşebilmiş, 7 Ağustos 2019 tarihli son avukat görüşü sonrası kesintisiz yasaklama uygulamasına yeniden başlanmıştır” dedi.

 

AÇLIK GREVLERİ

 

Cezaevlerinde devam eden açlık grevlerine ilişkin konuşan Saman,  “Eylemcilerin grevi 23 Ağustos 2021 tarihi itibari ile 270’inci gününe girmektedir. Hapishanelerdeki tecrit başta olmak üzere meydana gelen kategorik hak ihlalleri BM Mandela Kuralarına, CPT tavsiyelerine ve 5275 sayılı İnfaz Kanunu’na aykırıdır. Adalet Bakanlığı tarafından bir an önce yasal olmayan bu uygulamaya son verilmeli, gerek avukat gerekse aile görüşleri yaptırılmalıdır” diye belirtti.

 

İHD, Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölge Temsilcisi Abdulselam İnceören ise, 6 aylık bilançoyu sıraladı. 

 

“Güvenlik güçleri tarafından, ‘keyfi öldürme’, ‘silah kullanma yetkisinin ihlali’ veya ‘dur ihtarına uymadığı’ gerekçesiyle1 kişi yaşamını yitirdi, 6 kişi yaralandı. Cezaevlerinde intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde 2 tutuklu yaşamını yitirdi, 1 tutuklu yaralandı. 8 asker ve polis, intihar ettikleri iddia edilerek şüpheli bir şekilde yaşamını yitirdi. 1 siyasi parti yöneticisi saldırı sonucu yaralandı. 1 gazeteci ve 5 sağlık görevlisi gerçekleşen saldırılarda yaralandı.  Bölge kentlerinde gerçekleşen silahlı çatışmalarda, 29 kolluk görevlisi yaşamını yitirirken, 17’si de yaralandı. 129 örgüt üyesi yaşamını yitirdi, en az 2 örgüt üyesi yaralandı. Federe Kürdistan Bölgesi’nde bulunan Gare bölgesinde gerçekleşen hava destekli askeri operasyon sırasında, PKK tarafından alıkonulan 12 kolluk gücü personeli (Asker, Polis, Mit Mensubu) ve 1 Irak vatandaşı yaşamını yitirdi.  Sınır hatlarında 1 kişi vurularak yaşamını yitirdi. 1 kişi ise donarak ölü bulundu. Mayın patlamalarında 2 çocuk yaşamını yitirdi, 1 çocuk yaralandı. 1 yetişkin (erkek) yaşamını yitirdi. 5 çocuk, 28 kadın ve 3 erkek olmak üzere toplam 36 kişi kuşkulu bir biçimde ölü olarak bulundu.

 

ÇATIŞMALAR 

 

5 kent ve bu kentlere bağlı 19 ilçe sınırlarında 7 kez özel güvenlik bölgesi ilanları gerçekleşti. 2 kent merkezi ve bu kentlere bağlı 8 ilçede bulunan 130 köy/mahalle ve bağlı bulunan onlarca mezrayı kapsamına alacak şekilde toplamda, 8 kez sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Bir aile, korucularının baskısıyla yaşadıkları köyden göç etmeye zorlandılar.  

 

KADINLAR

 

13 kadın intihar etti, 2 kadın da intihar teşebbüsünde bulundu. 18 kadın aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 10 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 3 kadın cinsel saldırıya maruz kaldı. 5 kadın toplumsal yaşamda saldırı sonucu yaşamını yitirdi, 12 kadın ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 17 kadın cinsel saldırıya maruz kalırken, 9 kadın ise fuhuş yapmaya zorlandı. 1 kadın ise kaçırılma girişimine maruz kaldı.

 

ÇOCUKLAR 

 

6 çocuk intihar etti. 2 çocuk aile içi şiddet sonucu yaşamını yitirdi. 10 çocuk ise maruz kaldığı şiddet sonucu yaralandı. 4 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 2 çocuk toplumsal yaşamda maruz kaldığı şiddet sonucu yaşamını yitirdi, 3 çocuk ise yaralandı. 11 çocuk cinsel istismara maruz kaldı. 1 çocuk kaçırılarak alıkonuldu ve çocuk şantaj yapılarak cinsel istismara maruz kaldı. 

 

İŞKENCE

 

En az 42 kişi gözaltında işkenceye ve kötü muameleye maruz kaldı. 54 kişi gözaltı yerleri dışında (sokak-ev baskını) işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 1 kişi korucular tarafından kötü muameleye maruz kaldı. 50 mahpus, cezaevinde işkence ve kötü muameleye maruz kaldı. 7 kişi kolluk güçlerinin ajanlık dayatmalarına maruz kalırken, 5 kişi de tehdit edildi.

 

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ

 

21’i çocuk 992 kişi gözaltına alındı. 161 kişi tutuklandı. 1 kişi hakkında ev hapsi verildi. 739 ev/işyeri baskını yapıldı. 14 soruşturma dosyasında 77 kişi hakkında soruşturma başlatıldı. 8 dava dosyasında 39 kişi hakkında dava açıldı. Aralarında siyasetçi, gazeteciler ve kamu emekçilerinin de bulunduğu 28 dosyada 80 kişi hakkında değişik hapis ve para cezaları verildi. Toplumsal gösteri ve açık hava toplantılarına katılan 81 kişi hakkında ise çeşitli gerekçelerle para cezaları verildi.  7 siyasi parti binası, 2 dernek, 1 belediye binası saldırı veya baskına uğradı.  Güvenlik güçleri tarafından 12 toplumsal gösteri veya açık hava toplantısına müdahale edildi. 16 toplantı toplumsal gösteri ve açık hava toplantısı yasaklandı, Toplantı veya gösteriler, kimi kentlerde süresiz, kimi kentlerde ise 15 günde bir ya da her ay yenilerek yasaklandı. 2021 yılının ilk 6 ayında 33 kez yasaklama kararı açıklandı.

 

CEZAEVLERİ

 

67 mahpus, gerekçe gösterilmeden sürgün/sevk edildi. 13 mahpus sağlık hakkı ihlaline maruz kaldı. 1 aile görüşü hakkı engellendi.  En az 4 mahpus görüşme hakkından yoksun bırakıldı. En az 9 mahpus hakkında soruşturma başlatıldı. 105 mahpusa disiplin cezası verildi. 1 mahpus tecrit edildi. 

 

EKONOMİK VE SOSYAL HAKLAR 

 

Güvencesiz çalışma koşulları sonucu meydana gelen iş kazalarında; 12 işçi yaşamını yitirdi, 6 işçi yaralandı. 104 kişi işten çıkarıldı. 13 kişi görevinden alındı ve 1 kişi de ihraç edildi. 

 

GÖREVDEN UZAKLAŞTIRMA

 

HDP’li belediyelere yönelik kayyım atamaları devam etti. 2021 yılının ilk 6 ayında; 2 İlçe Belediye Eşbaşkanı görevden alınırken, 1 ilçe belediyeye kayyım atandı. 4 Belediye Meclis Üyesi ve 4 İl Genel Meclis Üyesi görevinden alındı”