Cezaevlerinde tutuklulara yönelik hak ihlalleri her geçen gün artıyor. Tutuklulara yönelik hak ihlallerini değerlendiren İnsan Hakları Derneği (İHD) Urfa Şube Eşbaşkanı Mustafa Vefa, Türkiye genelinde insan hakları ihlali olduğunu ve bunun en sert halinin de cezaevlerinde yaşandığını ifade etti.  Vefa, modern hukuka göre cezaevlerinin “Islah etme yerleri” olarak tanımlandığını ancak Türkiye’de “cezalandırma mekanları”na dönüştürüldüğünü söyledi. 

 

KAMUOYUNA DUYURMAK ZOR

 

Cezaevlerinde insan haklarına aykırı fiillerin son günlerde arttığına dikkati çeken Vefa, “Türkiye kocaman bir cezaevine dönüşmüş şekilde. Tutuklu sayısı hayli artı ve bu kişiler kötü uygulamalara maruz kalmaktadırlar. İhlallerin kolaylıkla yapılamasının nedeni ise cezaevlerinin toplumun dışına itilen mekanlar olmasıdır. Bir ihlal yaşandığı zaman bunu kamuoyuna duyurmak zor. Tutuklular ihlalin yapıldığı yerde ihlali duyurmak için ihlalin kaynağını aracı olarak kullanması gerekiyor. İhlali gerçekleştirenler tutukluların ihlali duyurmasına da engel koymakta” diye konuştu.

 

HAK TALEBİNE CEZA

 

Tutukluların Türkiye İnfaz Hukuku'na göre birçok hakka sahip olduğunun altını çizen Vefa, bu haklarının keyfi olarak askıya alındığını belirtti. Tutukluların hak gasplarına karşı “direniş” gösterdiğini dile getiren Vefa, “İktidar topluma karşı sert uygulamalarının bir yüzünü gösterirken cezaevlerine karşı birçok yüzünü gösteriyor. Tutuklular buna karşı kolektif, bireysel haklarını talep etmekte. Bunu gerçekleştirirken açlık grevi gibi eylemler gerçekleştiriyorlar. Devlet mahpusun bu hakkını teslim edeceği yerde cezalandırma yerine gidiyor. Haklarını talep eden tutuklular disiplin cezalarıyla karşı karşıya kalıyor” ifadelerini kullandı. 

 

İRADESİZLEŞTİRME ARAYIŞI

 

Siyasi tutukluları birbirlerinden uzaklaştırıldıklarını dile getiren Vefa, “Tutukluların örgütlü bir şekilde hak talep etmelerinin önünde geçilmek isteniyor. Tutukluların seslerini dışarıya duyurmaya çalışmasının önü kesilmek isteniyor. Son dönemde meydana gelen hak ihlallerinin boyutu göz önüne alındığı zaman tutukluları yıldırma, iradesizleştirme arayışı olduğu görülür. Aynı görüşe sahip mahpusların birbirinde uzaklaştırma çabası tehlikeli bir yöne eviriliyor. PKK’den tutuklu bir kişinin yanında DAİŞ’ten tutuklu biri yerleştiriliyor. Aynı koridorda olan tutuklular, telefon, hastane, aile görüşüne giderken aynı zamanda gidiyorlar ve birbiriyle karşılaşıyorlar. Urfa’da da bu sık sık oluyor. Farklı görüşten tutukluları bir biriyle karşılaştıklarında fiziki saldırıya da yelteniyor” diye konuştu. 

 

YALNIZLAŞTIRMA POLİTİKASI

 

Tutukluların yaşam hakkının tehlike altında olduğuna vurgu yapan Vefa, “Buna derhal son verilmeli. Daha ciddi bir evreye taşınmadan sonlandırılmalı. Bu şekilde iradesizleştirmeye çalışmaktan vazgeçilmeli. Cezaevlerinde mahpusu yalnızlaştırma arayışları dünden bugüne sürekli vardı. Tutuklu yalnızlaştırılırsa ‘iradesizleşir’, cezaevleri yönetimlerinin çizdiği sınırlar çevresinde hareket eder diye düşünülüyor” ifadelerini kullandı. Vefa, politik görüşlerinden kaynaklı tutulan kişilerin odalarının arasına faklı görüşten kişilerin yerleştirilmesini “kemere” benzeterek, temel amacın tutukluları bir birinden haber almasının önüne geçmek olduğunu sözlerine ekledi. 

 

HASTA TUTUKLULAR 

 

Cezaevlerinde kötü koşullarda tutulan hasta, yaşlı ve engelli tutukluların durumuna dikkati çeken Vefa, “Yürek yaralayıcı bir insanlık dramı yaşanıyor. Adli Tıp Kurumları (ATK) taraflı bir şekilde raporlar hazırlayarak binlerce tutuklunun hukuksuz yere cezaevinde tutulmasını sağlıyor. Bu insanlardan intikam alma anlayışı ile karşı karşıyayız. Emine Aydoğan Urfa’da 65 yaşında infazı ertelenmedi ve cezaevinde hayatını kaybetti. Onun gibi binlerce tutuklu var ve ATK kalabilir raporları vererek onları ölüme gönderiyor” diye konuştu. 

 

BAĞIMSIZ HEYET TALEBİ 

 

Cezaevlerinde yaşanan hak ihlallerine karşı insan hakları savunucularına seslenen Vefa, devamında şunları söyledi: “Tutukluların yaşamları büyük bir risk altında. Duyarlı herkes tutukluların durumu ile ilgilenmeli. Hasta tutukluların serbest bırakılması gerek. Ölmek üzere olan tutuklular son zamanlarını aileleri ile geçirsin. Herkes yaşamdan yana tepkisini ortaya koymalı. Tespitlerimiz cezaevlerinin yaşana bilir mekanlar olduğuna dair değil. Adalet Bakanı konuşmalarında ‘insanca bir yaşam’ diyor ancak cezaevleri bu sözlerden çok uzak. Bağımsız heyetler cezaevlerini incelesin. Bakanlık gelsin birlikte cezaevlerini inceleyelim.” 

 

MA / Emrullah Acar