Avrupa cezaevlerinde nüfusa oranla en fazla tutuklu Türkiye'de bulunuyor. Türkiye, Avrupa Konseyi 2020 Ceza İstatistikleri'ne göre, tutuklu sayısıyla ilk sırada yer alıyor. Adalet Bakanlığı’nın verilerine göre, 31 Ocak 2021 tarihinden itibaren 297 bin 726 tutuklu var. Ocak 2022 tarihi itibariyle 383 cezaevinin kapasitesinin üzerinde 27 bin 658 tutuklu bulunuyor. Bu cezaevlerine son olarak tamamıyla tecride dayanan Antalya, Bodrum, Iğdır, Manavgat ve Samsun Kavak'ta  S Tipi cezaevleri inşa edildi. Kısa bir süre önce açılmasına rağmen Iğdır S Tipi Cezaevi ise hak ihlallerinin en fazla yaşandığı yerlerin başında geliyor. Tek ve 3 kişilik koğuşlar şeklinde dizayn edilen cezaevinde tutuklular kamera sistemler ile sürekli izleniyor. Yine cezaevine götürülen tutukluların çıplak aramaya maruz kaldıkları, gardiyanların tutukluları sistematik bir şekilde darp ettikleri, yere yatırarak ters kelepçeledikleri de insan hakları örgütlerinin raporlarına yansıdı. 

 

TUTUKLULAR DARP EDİLİYOR

 

23 Aralık 2021 tarihinde Diyarbakır 1 Nolu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nden Iğdır S Tipi Cezaevi’ne sürgün edilen Hogır Batu, çıplak aramaya maruz kalarak gardiyanlar tarafından darp edildi. Batu’nun bu duruma karşı başlattığı açlık grevi eylemi ise 31 gündür devam ediyor. Yine ağır hasta tutuklu Ruken Yıldız’ın, hastanede kelepçe çıkarılmadığı için muayene olamadığı belirtildi. 

 

ORTAÇAĞ ZİHNİYETİ 

 

Halkların Demokratik Partisi (HDP) Iğdır Milletvekili Habip Eksik, tutukluların yaşadığı sorunlara ilişkin cezaevi yönetimi ile görüşme gerçekleştirdi. Cezaevini toplama kamplarına benzeten Eksik, bu cezaevlerinin, AKP’nin Ortaçağ zihniyetinden aldığı bir tarz olduğunu söyledi. Tecrit sisteminin İmralı’da başlatıldığı ve Türkiye’nin bütününe yaydırıldığını ifade eden Eksik, “Tecride karşı bütün Türkiye’nin muhalif kesimlerinin birleşmesi ve bu sisteme ‘dur’ demesi gerekiyor” dedi. 

 

CEZAEVİ YÖNETİMİ

 

Iğdır S tipi Cezaevi'nde 129 tekli oda olduğunu ve bu odaların bir kısmında havalandırma bulunmadığını belirten Eksik, tutukluların bu odalarda tek başına tutulduğunu ifade etti. Bir hafta önce cezaevi idaresi ile görüşme gerçekleştirdiğini kaydeden Eksik, cezaevinde yapılan uygulamaların mevcut kurallara, CPT kurallarına ve uluslararası hukuka aykırı olduğunu yönetime aktardığını söyledi. Cezaevi infaz kanunlarına göre, tekli odada tutulacak hükümlülerin koşullarının belli olduğunu vurgulayan Eksik, “Iğdır S Tipi cezaevinde hiçbir şekilde tutuklu ve hükümlü ayrımı yapılmadan, ağırlaştırılmış müebbet almış ya da almamış insanların tekli odaya alındığını öğrendik. Cezaevi müdürü durumun kendi inisiyatiflerinde olmadığını ve tamamen Adalet Bakanlığı tarafından belirlenen bir durum olduğunu iletti. Yine cezaevi idaresi, çıplak arama yaptıklarını reddediyor, detaylı arama yaptıklarını iddia ediyor. Ama görünen o ki, bu tip cezaevleri AKP tarafından daha önceden planlamış ve bütün hukuksuzlukların hayata geçirilmeye çalışıldığı bir alan yapılmaya çalışılıyor” diye konuştu. 

 

‘NAZİ KAMPLARI GİBİ’

 

AKP’nin yürüttüğü politikalarla faşizmin kurumsallaştırılması mesajı verdiğini vurgulayan Eksik, AKP’nin net bir şekilde toplumu iliklerine kadar hissedeceği bir korku ve faşizm ile yönettiğini belirtti. Cezaevlerinin bu sistemi uygulamak için politikaların en başında gelen adımlardan biri olduğunu ifade eden Eksik, “Cezaevlerinde öteki dedikleri kesimleri sindirdikleri anda bu faşizmin kurumsallaştırması noktasında en öncelikli adımı atmış olacaklarını düşünüyorlar. Onun için var güçleriyle cezaevlerinde insanları sindirmeye yönelik adım atıyorlar. Bakın cezaevlerinde her gün ölüm sesleri yükseliyor. Her gün cezaevlerinde Nazi kamplarında olduğu gibi ölümler çıkıyor. ATK’nin, ‘cezaevinde kalabilir’ dediği insanlar bir hafta sonra yaşamını yitiriyor. Bu kararların tıbbi olmadığını AKP-MHP tarafından gelen baskıyla verildiğini çok iyi biliyoruz” dedi. 

 

‘ADALET ÇIĞLIĞINA SAHİP ÇIKIN’

 

Türkiye’de adalet çığlığıyla sokakta ve nöbette olan insanların çığlıklarına sahip çıkılması gerektiğini ifade eden Eksik, adaletin insanların ekmek ve su gibi ihtiyaç duyabileceği bir husus olduğunu belirtti. “Şimdiden bütün halkımızı bu adalet çığlığına sahip çıkmaya davet ediyorum” diyen Eksik, S Tipi cezaevlerinin kapatılması gerektiğini vurguladı. 

 

MA / Dindar Karataş