Ekonomik kriz giderek derinleşirken, en temel ihtiyaçlarını almakta zorlanan yurttaşlar alternatif bulmaya çalışıyor. Evinde yeni eşyası olanlar, gelen yüksel faturaları ödemek için, eşyaları satışa çıkarırken, yeni evlenecek çiftler ise spotçuların yolunu tutuyor. Yurttaşlar yenisini alamadığı için eski ya da bozulan eşyaları atmak yerine, tekrar tekrar tamir ediyor. 

 

ESKİLERİ TAMİR EDİYORLAR 

 

Van’da ayakkabı tamircisi olan Baki Şen, yaşanan ekonomik kriz nedeniyle halkın yeni ayakkabı alamadığını ve artık giyilemeyecek duruma gelmesine rağmen ayakkabıların tamir edildiğini söyledi. Şen, işlerinin son birkaç ay içinde biraz daha arttığına dikkat çekerek, nedenini şu sözlerle açıkladı: “Bu aralar yaşadığımız yoğunluk insanların ne kadar mağdur olduğunu anlatmaya yetiyor. Bugün en kalitesiz ayakkabı fiyatı geçen yıla oranla üç kat artmış. İnsanlar yeni ayakkabı alamadığı için eski ayakkabılarını tamir etmek için getiriyor. Ayakkabı tamir parası 30-40 TL arasında değişiyor. Bir insan 700 TL’ye yeni ayakkabı alacağına 40 TL verip eskisini tamir ediyor. Ben, 15 yıldır bu işi yapıyorum ilk kez böyle bir durumla karşı karşıyayım. Ayakkabısını tamir için getirenler de 10 TL için dakikalarca pazarlık yapıyor. Bugün asgari ücretle geçinen 4 kişilik bir aile ayakkabı almaya kalksa en az 2 bin TL ödemek zorunda kalacak. İnsanlar kiramı versin, evin ihtiyaçlarını mı karşılasın, yoksa ayakkabı mı alsın?” 

 

DİKİŞ TUTMAYAN AYAKKABI 

 

Dükkana ayakkabısını tamir etmek için gelen bir öğrenciyle yaşadığı diyalogu aktaran Şen, “Geçtiğimiz günlerde bir öğrenci ayakkabısını tamir etmek için geldi. Ayakkabı kullanılamayacak durumdaydı. Kendisine ayakkabının tamirle dahi düzelmeyeceğini, dikiş tutmayacağını söyledim. Israrla ‘öğrenciyim yenisini alamam’ dedi.  Ayakkabıya dikiş attım ve hala kullanılmayacak durumda olan ayakkabıyı ayağına giydi ve gitti. Bu durum bile yaşananları özetliyor” dedi.

 

MALZEME FİYATLARI YÜKSELDİ 

 

İşlerinin arttığını fakat ekonomik kriz nedeniyle ayakkabı tamiri için kullanılan malzemelere de zam geldiğini söyleyen Şen,“Kullandığım yapıştırıcıyı geçen yıl 2 TL’ye alıyordum, şuan fiyatı 10 TL olmuş. Keçe, geçen yıl 4 TL idi ama şimdi 20 TL olmuş. Ayakkabı bağcıkları tanesi 10 kuruşken, şuanda 1,5 TL oldu. Ayakkabı ortopedik taban fiyatı 5 TL’den 10 TL’ye çıktı. Tamire gelen ayakkabı çok, ama malzeme fiyatları yükseldi” ifadelerini kullandı. 

 

SPOTÇUYA YÖNELİYORLAR

 

Ayakkabı tamircilerinde olduğu gibi ikinci el eşya alıp-satan spotçularda da küçük hareketlilikler söz konusu. Bir yandan yüksek faturalar, diğer yandan artan kiralar ve temel ihtiyaçlardaki artışı karşılayamayan yurttaşlar, eşyalarını satmak için spotçulara gelirken, evlenecek olan çiftler de ikinci el eşya için spotçuların yolunu tutuyor. 

 

11 yıldır ikinci el eşya alım-satımı yapan Halil Yiğit, insanların krize alternatifler üreterek hayatta kalmaya çalıştıklarını belirtti. Evlenecek olan çiftlerin bile ikinci el eşya aldığını söyleyen Yiğit “Özellikle son dönemlerde ev eşyalarına gelen zamlar nedeniyle herkes ikinci el eşyaya yöneldi. Yani sıfır eşya ile ikinci el arasında yüzde 70 fiyat farkı var. Maddi durum kötü olduğu için insanlar 20 veya 30 bin TL’ye yatak odası alamıyor. Bu nedenle gelip ikinci el tercih ediyorlar. Bir kişi 10 bin TL’ye satın alacağı buzdolabını bizde bin 700 TL ile 2 bin TL arasında değişen bir fiyata alabiliyor. Bu insanlara daha cazip geliyor. Ben, 11 yıldır bu işi yapıyorum ilk kez evlenen insanların ikinci el ev eşyası aldığına şahit oldum” diyerek yaşananları özetledi. 

 

EŞYALARINI SATIYORLAR

 

Yine bazı yurttaşların yüksek gelen elektrik ve doğalgaz faturalarını ödeyebilmek için evindeki eşyaları satışa çıkardığını söyleyen Yiğit, “Yurttaşlar doğalgaz, elektrik faturalarını ödemek ve diğer temel ihtiyaçlarını karşılamak için ev eşyalarını satmak zorunda kalıyorlar. Genellikle daha önce aldıkları koltuk takımı, buzdolabı, çamaşır ve bulaşık makinelerini satıyorlar. Bu durum gün gittikçe artıyor. İnsanlar artık ekmek bulmakta bile zorlanıyor. İnsanlara reva görülenlere bakın, bunun adı kıtlık ve artık insanların dayanacak gücü kalmadı” dedi.

 

MA / Hakan Yalçın