HABER MERKEZİ - 15 Mayıs Kürt Dili Bayramı dolayısıyla birçok kentte yapılan yürüyüş ve açıklamalarda, Kürtçenin resmi ve eğitim dili olması talep edildi.
Baskılardan dolayı Suriye'ye sürgüne giden Celadet Elî Bedirxan ile bir grup Kürt aydını, 15 Mayıs 1932 tarihinde Kürt dili için "milat" olarak kabul edilen Hawar Dergisi'ni çıkardı. Kürt Ulusal Kongresi, 2006 yılında derginin ilk sayısının çıktığı 15 Mayıs'ı "Kürt Dil Bayramı" olarak ilan etti. Söz konusu yıldan bu yana Kurdistan'ın dört bir yanında ve dünyada 15 Mayıs'ta çeşitli eylem ve etkinliklerle Kürt Dil Bayramı kutlanıyor. Bu yıl da birçok kentte açıklama, yürüyüş ve panel gibi etkinlikler düzenlendi. Talep ortak oldu: "Kürtçe resmi ve eğitim dili olsun"
AMED
Amed Barosu, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) ve İnsan Hakları Derneği (İHD) Amed şubeleri, 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı’na ilişkin Diyarbakır Adliyesi önünde açıklama yaptı. Amed Barosu Kürtçe Komisyon Başkanı Mehmet Fidan, Kürtçeye hep birlikte sahip çıkılması ve korunması gerektiğini vurguladı. Fidan, bu sorumluluğun herkesin üzerinde olduğunu da belirtti.
Anadilde eğitim hakkının hem toplumsal hem bireysel bir hak olduğuna dikkat çeken Fidan,"Her halkın ve bireyin anadilde eğitim hakkı vardır. Bu hak uluslararası hukukta da tanınmış ve yasallaşmıştır. Bugünlerde yeni bir anayasadan söz ediliyor biz de buradan çağrı yapıyoruz ve diyoruz ki yeni anayasada Kürtçeye statü tanısın. Bugünün anlam ve önemi vesilesiyle özgürlükçü Kürt avukatlar olarak parlamento ve devlet yetkililerine sesleniyoruz, asimilasyon politikalarına son verin, Kürtçeyi tanıyın" çağrısında bulundu.
İSTANBUL
ÖHD İstanbul Şubesi, Çağlayan'da bulunan İstanbul Adliyesi önünde basın açıklaması gerçekleştirdi. Kürtçe “Kürtçe resmi ve eğitim dili olmalı” yazılı pankartın taşındığı açıklamada, basın metnini ÖHD üyesi İhsan Aytuç okudu. Kürt Dil Bayramı’nın tarihçesini anlatan Aytuç, o dönemin ruhuyla Kürtçenin resmi dil olması için mücadele ettiklerini vurguladı. Aytuç, son günlerde Anayasa değişikliğinin gündemde olduğunu ve yeni Anayasa’da Kürtçenin birçok ülkede olduğu gibi ikinci resmi dil olarak tanınması gerektiğinin altını çizdi. Aytuç, ayrıca Kürtçenin resmi dil olması için ÖHD olarak bir kampanya başlatacaklarını aktardı.
ÊLIH
Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) Êlih şubesi ve Êlih Barosu, 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı dolayısıyla açıklama yaptı. Adliye önünde yapılan açıklamaya, çok sayıda avukat katıldı. ÖHD Üyesi Med Rizgar Akman, Kürt dilinin Kürtlerin varlığı ve kimliği olduğunu söyleyerek, “Bu nedenle hep birlikte dilimize sahip çıkmalı ve onu korumalıyız. Kürtçe konser, film, tiyatro ve her türlü etkinlik yasaklanıyor. Anadilde savunma hakkı da sıklıkla ihlal ediliyor. Yeni Anayasa’da Kürtçenin statüsü olmalı” dedi.
Êlih’teki birçok sivil toplum örgütü, Arî Dil Araştırmaları ve Kültür Derneği (ARİ-DER) öncülüğünde 15 Mayıs Kürt Dil Bayramı dolayısıyla Yılmaz Güney Parkı’nda açıklama yaptı. “Perwerdehîya bi zimanê zikmakî mafekî însanî ye/Anadilde eğitim insani bir haktır” ve "Zimanê me rûmet û hebûna me ye/Dilimiz namusumuz ve kimliğimizdir” pankartlarının açıldığı açıklamaya, çok sayıda kişi katıldı. Açıklamaya katılanlar "Her netew bi zimanê xwe heye/Her ulus diliyle var”, "Ziman şitila avakirina civakê ye/Dil bir toplumun varlığının yapı taşıdır” ve “Em tekoşîna zimanê Kurdî bilind bikin/ Kürt dil mücadelesini yükseltelim” lolipoplar taşıdı.
ARÎ-DER Eşbaşkanı Mazlum Tenha, Kürt dilinin değerli, kadim ve zengin bir dil olduğunu belirterek, “Kürt dilinin özgürlüğü, Kürtlerin özgürlüğüdür” dedi. Tenha, “Bu sene ‘Her Dem Kurdî Her Der Kurdî/ Her zaman Kürtçe Her yerde Kürtçe’ sloganıyla, Sayın Abdullah Öcalan üzerindeki tecridin bir parçası olan Kürt dili üzerindeki tecridi kırma ve mücadelesini büyütmenin yanında kadın mücadelesi ve Kürt ulusal mücadelesi üzerindeki tecridi kırma amacıyla çeşitli eylemler gerçekleştireceğiz. Her yerde Kürt dilinin sesini yükseltip rengini yayacağız” ifadelerini kullandı.
MERSİN
Mersin'de ÖHD, İHD ve Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) şubeleri, ortak basın açıklaması yaptı. Mersin Adliyesi önünde çok sayıda avukatın katılımıyla açıklama yapan ÖHD Üyesi Şilan Türk, anadilde eğitim hakkının hem toplumsal bir hak hem de kişisel bir hak olduğuna dikkat çekerek, "Yani her halkın ve kişinin anadilinde eğitim görme hakkı vardır. Bu hak, uluslararası hukukta insan hakkı olarak tanınmış ve birçok uluslararası bildiri ve anlaşmalarla kararlaştırılmıştır" diye konuştu.
Türkiye'nin kuruluşundan beri Kürtleri, Kürt dili ve Kürt kültürünü tanımadığını, bugün de inkar ve imha etme politikaları devam ettirdiğini söyleyen Türk, "Milyonlarca Kürt çocuğu okullarda Kürtçe eğitim görememektedirler. Tiyatro, konser, film ve daha birçok türde Kürtçe şölen ve etkinlikler hala yasaklanmaktadır. Resmi kurumlarda Kürtçe tanınmıyor. Adliyelerde Kürt dilinde savunma için para isteniyor ve birçok kez anadilde savunma hakkı çiğneniyor. Mecliste dahi Kürtçe 'bilinmeyen' olarak biliniyor" ifadelerini kullandı.
Gündemde olan yeni anayasa tartışmalarına değinen Türk, yeni anayasada Kürtçeye statü tanınmasını isteyerek, "Bu bizim hakkımızdır. Birçok dünya ülkesi, kendi vatandaşlarının farklı dillerini tanıyor ve resmi dil olarak kabul ediyor. Amerika’da İngilizce ve İspanyolca; İsviçre’de Almanca, Fransızca ve İtalyanca; Rusya, Hindistan, Güney Afrika ve daha birçok ülkede de birden fazla resmi dil bulunmaktadır. Kazakistan’da Kürt dilinde de eğitim kabul edilmiştir. Bu gün vesilesiyle bizler Kürt ve özgürlükçü avukatlar olarak Meclise ve devlet görevlilerine sesleniyoruz; asimilasyon politikalarını bırakın, Kürtleri ve Kürtçeyi tanıyın. Kürt dili, eğitim dili ve resmi dil olmalıdır" talebini dile getirdi.
ANKARA
ÖHD Ankara Şubesi, Ankara Adliyesi önünde açıklama yaptı. Açıklamanın yapıldığı alanda “Mafê perwerdehîya bi zimanê zikmakî mafekî mirovî ye - Anadilde eğitim insan hakkıdır)” yazılı pankart açıldı. Açıklamayı ÖHD üyesi Avukat Dilan Denizhan yaptı. Denizhan, her bireyin ve dilsel topluluğun kendi anadilde eğitim görme hakkı olduğunu, bu hakkın uluslararası hukuk düzeninde bir insan hakkı olarak tanındığını belirtti. Açıklamanın ardından ÖHD üyesi Şevin Kaya, Kürtçenin resmi dil olması için avukatlar olarak imza kampanyası başlattıklarını duyurdu.
WAN
Arsisa Dil Kültür ve Sanat Araştırmaları Derneği (ARSİSA), İHD, TJA, Destar Dergisi, HDP, DBP, DEM Parti, Emek ve Demokrasi Platformu, ortak açıklama yaptı. ARSİSA önünde yapılan açıklamada “Kurdî hebûna me ye”, “Kurdî nasnamameya me ye”, “Bê ziman jiyan nabe”, “Kurdî bextê kurdan e” ve “Em pervedehiya bi zimanê xwe dixwazin” dövizleri açıldı.
DEM Parti Dil ve Kültür Komisyonu Eş Sözcüsü Heval Dilbahar, "Bugün Kürtçenin resmi ve eğitim dili olması için halen çağrı yapıyorsak bu, ülkenin ayıbıdır. Etkinliklerimizin yapılmasını bile yasaklıyorlar. Bu faşizmi kınıyor ve dil mücadelesi vermekten geri adım atmayacağız” dedi.
ARSİSA yöneticilerinden Şevket Acar da dil bayramı dolayısıyla hazırlanan ortak açıklamayı okudu.
Wan Barosu Kürtçe Dil Komisyonu ile ÖHD Wan Şubesi Dil, Kültür ve Sanat Komisyonu, adliye önünde açıklama yaptı. ÖHD Wan Şubesi üyesi Mustafa Özoral, “Anadilde eğitim hakkı hem kolektif bir haktır hem de bireysel bir haktır. Yani her halk ve her birey anadilinde eğitim alma hakkına sahiptir. Bu hak, uluslararası hukukta bir insan hakkı olarak tanınmış olup, birçok beyanname ve uluslararası anlaşmayla güvence altına alınmıştır” dedi.
ERZIROM
DEM Parti Erzirom İl Örgütü, parti binası önünde açıklama yaptı. DEM Parti Milletvekili Meral Danış Beştaş. “Başta Kürt dili olmak üzere tüm diller üzerindeki engeller kaldırılmalıdır. Çünkü dil bir insanın varlığıdır, kimliğidir ve tarihidir. Bu nedenle her şey dil ile ifade edilir" dedi.
MÛŞ
Mûş merkez ve ilçelerinde 15 Mayıs dolayısıyla yürüyüş ve açıklamalar yapıldı. Mûş merkezde bir araya gelen çok sayıda kurum ve kuruluş üyesi, yürüyüş gerçekleştirdi. Belediye önüne kadar yapılan yürüyüşte DEM PM üyesi Selamettin Yılmaz konuştu. Gimgim, Kop ve Milazgir ilçelerinde de açıklama yapıldı.
COLEMÊRG
Colemêrg ve ilçelerinde açıklama yapıldı. Colemêrg merkezde DEM Parti önünde yapılan açıklamaya çok sayıda kişi katıldı. DEM Parti İl Eşbaşkanı Kadir Şahin, “Kürt dili, Kürt milletinin ve insanlığının en temel, kadim ve zengin değeridir. Tarihte sosyal yaşamın ve birçok farklı dil ve kültürün kaynağı olmuştur. Kürt dili, Kürtlerin varlığıdır, kimliğidir, namusudur, ulusal kimliğidir” dedi. Açıklamada sık sık “Bê ziman jiyan nabe” sloganı atıldı. Açıklama sonrası kent merkezinde bildiri dağıtıldı. Ardından parti binası önünde Kürtçe şarkılar eşliğinde halay çekildi.
Gever (Yüksekova) ilçesinde parti binasının bulunduğu sokakta çok sayıda kişinin katılımıyla açıklama yapıldı. "15 Mayıs Kürt dil bayramı kutlu olsun” pankartı taşınırken, “Her zaman Kürtçe, her yerde Kürtçe”, “Kürt dili için her yerde ve her alanda mücadele” ve “Kürtçe eğitim dili olsun” yazılı dövizler açıldı.
DEM Parti İlçe Eşbaşkanı Ercan Sevmez, “Kürt halkı, varlığını ve kimliğini baskılara karşı savunacak, özgürlük mücadelesini yükseltecek, günlük yaşamında kendi dilinin tüm lehçelerini konuşacak ve varlığını stratejik bir şekilde koruyacaktır” dedi.
Şemzînan (Şemdinli) ilçesinde parti binası önünde açıklama yapıldı. Açıklamaya çok sayıda kişi katıldı. DEM Parti İlçe Eşbaşkanı Agit Tekin, Kürtçenin resmi ve eğitim dili olmasını istedi.
ŞIRNEX
Cizîr ilçesinde Birca Belek Dil, Kültür ve Sanat Derneği, dernek önünde basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklamada “Ziman mala hebûnê ye, hebûn xwebûna me ye” , “ Cejna zimanê kurdî pîroz be, her der kurdî her dem kurdî” pankartı açılırken “Anadilimde eğitim istiyorum” yazılı dövizler taşındı.
Basın açıklaması öncesi DEM Parti Milletvekili Mehmet Zeki İrmez konuştu. İrmez, Kürtçenin önemine dikkat çekerek, Kürtçenin yıllardan beridir asimilasyon politikalarına maruz kaldığını ifade etti.
Ardından ortak basın metnini Birca Belek Derneği Eşbaşkanı Cahit Akıl okudu. Akıl, bundan sonraki süreçlerde her kentte, mahalle de Kürtçeye dönük çalışma yürüteceklerini belirterek şunları kaydetti: “Sayın Abdullah Öcalan'a yönelik tecridin bir parçası olan Kürtçe üzerindeki tecridin kırılması için mücadeleyi yükseltmek ve yaygınlaştırmak amacıyla bu yıl 'Her der kurdî her dem kurdî' sloganıyla alanlarda olacağız. Kürtçeye dönük çeşitli programlar ve faaliyetler düzenliyoruz. Kurdistan'da ve Türkiye'nin birçok il ve ilçesinde kasaba, mahalle, sokak ve köylerde Kürt dilinin mücadelesini somut, sürdürülebilir ve etkili bir şekilde yükseltmek ve yaygınlaştırmak için çalışmalarımız olacak” dedi.
Basın açıklaması erbane eşliğinde söylenilen klam ve atılan “Bê ziman jiyan nabe” sloganlarıyla son buldu.
İZMİR
İzmir’de Kürt Dil Bayramı dolayısıyla Konak Eski Sümerbank önünde açıklama yapıldı. Açıklamada sık sık “Bê ziman jiyan nabe” sloganı atıldı. Açıklamaya çok sayıda siyasi parti ve kurum temsilcisi katıldı. Avesta Ziman eğitmeni Burhan Akkol, "Başta Kürt dili için mücadele eden kadın ve gençler olmak üzere Kürdistan’da ve dünyanın her yerinde bulunan partilere, kurumlara sesleniyoruz; Kürtçe için verilen mücadeleyi büyütelim. Her yeri Kürtçe eğitim yeri yapalım. Her zaman ve her yerde Kürtçe konuşalım, Kürtçe düşünelim, Kürtçe okuyalım, Kürtçe yazalım ve Kürtçe yaşayalım” diye konuştu.
Açıklama sloganlar ve söylenen şarkılarla sona erdi.
RIHA
Riha Emek ve Demokrasi Platformu, Ahmet Bahçıvan İş Merkezi önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamaya platform birleşenlerinin yanı sıra DEM Parti Riha Milletvekili Ömer Öcalan, Dilbilimci Sami Tan, Riha Barış Anneleri Meclisi üyeleri, önceki dönem Riha Milletvekili Ayşe Sürücü, DBP Riha İl Örgütü temsilcileri ve çok sayıda kişi katıldı. Açıklamada "Cejna Zimanê Kurdî pîroz be" yazılı pankart açılırken, "Her dem Kurdî", "Dem dema Kurdî ye", "Zimanê me rûmeta me ye" yazılı dövizler taşındı.
Açıklamada konuşan Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) yöneticisi Salih Tekinalp, dilin insan üzerindeki etkisine değinerek Kürtçe'ye dönük baskılara tepki gösterdi. Öcalan da baskılara değinerek "Asimilasyon politikası yüz yıldır devam ediyor. Psikolojik bir savaş var. Kürtleri dillerinden uzaklaştırmak istiyorlar. Ama biz dilimiz ile onur duyuyoruz. Her yerde Kürtçe konuşacağız. Nasıl diğer halkların için dilleri kutsal ise bizim içinde dilimiz kutsal. Milyonlarca Kürt resmi anadilde eğitim istiyor. Ne kadar dilimize saldırı olursa olsun buna karşı mücadelemiz devam edecek. Mecliste hala Kürtçe yasak" diye konuştu.
Açıklama, "Her dem Kurdî her der Kurdî", "Bê ziman jîyan nabe" ve "Zimanê me rûmeta me ye” sloganlarıyla son buldu.
HD Riha Şubesi ile Riha Barosu, Urfa Adliyesi önünde basın açıklaması yaptı. Açıklamada konuşan Riha Barosu Anadil Komisyonu üyesi Sedat Gül, Kürtçeye dönük saldırılara dikkat çekerek, "Kürtçe her yerde yasak. Kürtçe hala resmi eğitim dili değil. Birçok ülkede birden fazla dil resmi dil olarak kabul ediliyor. Biz de avukatlar olarak asimilasyona son verilmesi ve Kürtçenin resmi dil olmasını talep ediyoruz" diye konuştu. Açıklama alkışlar ile son buldu.
DEM Parti Wêranşar İlçe Örgütü, ilçe binası önünde basın açıklaması yaptı. Wêranşar Belediye Eşbaşkanı Serhat Dicle İnan, belediye meclis üyeleri ve çok sayıda kişinin katıldığı açıklamada konuşan DEM Parti üyesi Rumet Riha Aydın, Kürtçeye dönük baskılara biran önce son verilmesi çağrısı yaparak, “Sonuna kadar her yerde Kürtçeyi yaşatma mücadelemizi sürdüreceğiz” dedi. Açıklama alkışlarla son buldu.
ADANA
DBP, TJA, DEM Parti Adana İl Örgütü ve DEM Parti Adana Gençlik Meclisi, İnönü Parkı'nda basın açıklaması gerçekleştirdi. Açıklama öncesi kitle erbaneler eşliğinde stranlarla halay çekti. Açıklamayı yapan Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile kapatılan KÜRDİDER eski Adana Şube Başkanı Giyasettin Gümüş, Kürt dili üzerindeki baskı, yasaklama ve asimilasyon politikalarına dikkati çekti. Gümüş, "Kürt özgürlüğü sadece sokakta ifade özgürlüğü değildir, hayatın her alanında gelişmesinin önünün açılması gerekir. Hawar Dergisinin yayınlanışının 92. yıl dönümünde Celadet Ali Berdirxan’ın ve bu güne vesile olan tüm öncülerin önünde başımızı eğiyoruz. Tüm Kürt dili emekçilerini, Kürt dilinin annelerini, gençlerini ve çocuklarını tebrik ederiz. Kürt dilinin özgürlüğü için her zaman ve her yerde mücadele edin, mücadele edin, yeniden mücadele edin!" dedi.
MÊRDÎN
Kürt Dili Bayramı etkinlikleri kapsamında Mêrdîn’in Qoser (Kızıltepe) ilçesinde Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu (KESK) Mêrdîn Şubeler Platformu tarafından METEM binasında yapılmak istenen etkinliğe, İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü ile Kaymakamlık tarafından yer verilmedi. Bunun üzerine Platform bileşenleri İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü önünde açıklama yaptı. Çok sayıda kişinin katıldığı açıklamada basın metnini Qoser Eğitim-Sen Temsilcisi Necla Selçuk okudu. Kürt Dili Bayramı’nda Kürt’e ve Kürtçeye tahammülü olmayan “faşist” sistemin yasakçı zihniyetinin bir pratiği ile karşı karşıya olduklarını vurgulayan Selçuk, “Günler öncesinden planlanan hazırlıkları yapılan programımız Kaymakamlık ve İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından keyfi gerekçelerle yasaklanmıştır. Tek dil, tek millet zihniyeti bir kez daha yasaklama ve engellemelerle çürümüşlüğünü beyan etmiş. Bu Kürt’e düşmanlıktır, bu farklılığa düşmanlıktır. Yıllardır sürdürülen Kürt dili ve kültürü üzerindeki bu asimilasyoncu politikalar boşa çıktığı gibi bundan sonra da bir sonuç elde edemeyecektir” dedi.
Kürt halkı ve dilinin inkar edilmeye devam ettiğini kaydeden Selçuk, “Birçok dil ve kültürün yeşerdiği bu coğrafyada her halk kendi diliyle konuşmalı, anadilinde eğitim almalıdır. Bu amaçla direniyoruz ve mücadelemiz sonuçlanıncaya kadar direnmeye de devam edeceğiz. Buradan Kürt halkının Kürt dil bayramını bir kez daha kutluyoruz. Bir kez daha Kürt diline yönelik bu yasaklara karşı mücadele edeceğimizi sözünü veriyoruz. Baskılar bizi yıldıramaz” dedi.
Açıklama sloganlarla sona erdi.
‘7’DEN 70’E KÜRTÇE KONUŞALIM’
Mêrdîn’in Artuklu ilçesinde de Mêrdîn Emek ve Demokrasi Platformu tarafından Kürt Dil Bayramı ile ilgili açıklama yapıldı. Çok sayıda kişinin katıldığı açıklamada konuşan Mahir Mikailoğlu, Kürtçe’nin resmi dil olarak kabul edilmesini istediklerini ifade ederek demokratik, özgür bir ülke için öncelikle Kürtçe’nin özgür bir şekilde kullanılması, eğitim dili olmasının sağlanması gerektiğini söyledi. Halka da çağrıları olduğunu ifade eden Mikailoğlu, “7’den 70’e herkes Kürtçe’ye sahip çıkmalı. Kürt Dil Bayramı’nı büyük bir coşku ve heyecan ile kutlamalı. Kürtçe konuşmaya özen gösterin, hayatınızda anadilinizi sembolünüz haline getirin. Evlerimizi, sokaklarımızı, şehirlerimizi bahçelerimizi eğitim merkezlerine çevirelim. Kürtçe okuyalım, Kürtçe yazalım, Kürtçe konuşalım, Kürtçe yaşayalım” dedi.
Açıklama sloganlarla sona erdi.