Duruşu, direnişi ve mücadelesiyle Kürt kadın hareketinin ölümsüzleşen isimlerinden biri oldu Binevş Agal ya da Botan’da bilinen ismiyle Bêrîvan. 16 Ocak 1989 tarihinde yaşamını yitirdiğinde bir kentin halkını ayağa kaldırdı. Mücadelesiyle Kürtlere ve Êzidîlere ilham kaynağı oldu. Ölümünün üzerinden yıllar geçmesine rağmen adı hala kadınların dilinde.  

 

Êlih’in Qûbîn (Beşiri) ilçesinde Êzidîlerin yaşadığı bir köyde 1966 yılında dünyaya gelen Binevş Agal, ismini “Cembeliyê Mirê Hekkarî û Binevşa Narin” adlı Kürt destanından aldı. Ailesi, 12 Eylül 1980 darbesinden sonra artan baskılardan dolayı birçok Êzidî aile gibi Avrupa’ya göç etmek zorunda kaldı. Kürt özgürlük mücadelesine katıldıktan sonra Bêrîvan adını alan Binevş Agal, 1985 yıllında önce Kuzey ve Doğu Suriye’ye, oradan da Şirnex’in Cizîr (Cizre) ilçesine geldi. Kısa sürede Botanlı kadınlar başta olmak üzere Kürtler tarafından tanınan Binveş Agal, 16 Ocak 1989 tarihinde bir eve yapılan saldırıda yaşamını yitirdi. O tarihten sonra da “Bêrîvan” adı bir efsane olarak dilden dile dolaştı. 

 

Halkın hafızasına kazınan “Bêrîvan”ın adı da mücadelesi de kadınlara miras kaldı. Bêrîvan’ın ismini alarak mücadele bayrağını devralan bu kadınlardan biri de 1992 Cizîr Newrozu’nda başındaki beyaz kefiyesiyle binlere öncülük eden ve halkın üzerine panzer sürerek, katliam yapanlara parmak sallayarak meydan okuyan Bêrîvan Cizîrî oldu. Binevş Agal’ı ve mücadelesini Bêrîvan Cizîrî ile konuştuk.

 

'MÜCADELEYİ YAYDI'

 

Botan’da kadın ve kimlik bilincinin Binevş Agal’ın gelişiyle birlikte oluştuğunu belirten Bêrîvan Cizîrî, "Bêrîvan arkadaş sadece Cizîrliler değil bütün halk üzerinde bir etki yarattı. Önderlik eğitimini gördü ve Rojava'da çalışma yürüttü. Bir süre sonra Cizîr'e geldi. Onun gelişiyle Cizîr'de uyanış başladı. Halkın üzerinde çok büyük bir etki yarattı. Girdiği her evde gençleri, kadınları ve yaşlıları etkiliyordu. Kurdewari duruşu ve özellikleriyle dikkat çekiyordu. Örgütleme şekli ve çalışması halkın mücadeleyi tanımasını sağladı. Mahalle mahalle gezerek, toplantılar düzenliyordu, kadınları, halkı bir araya topluyordu. Üslubu ve yaklaşımı örgütü tanımaya yetiyordu. Sadece Cizîr’de değil kent kent dolaşıp örgütlenme yapıyordu. Şehit düşmesi beni çok etkiledi. Çok direndi ve kahramanca şehit oldu. O sürecin içinde olduğum için onun nasıl şehit düştüğünü biliyorum. Bêrîvan arkadaşı kardeşimin evinde gördüm o zamanlar 14 yaşındaydım. Pek çok şeyi anlayamıyordum ama Berivan arkadaşı görünce ondan çok etkilendim. Daha sonra hedef haline geldi” diye belirtti. 

 

'GÜCÜNDEN KORKUYORLARDI'   

 

Ölümünün halkı oldukça etkilediğini söyleyen Bêrîvan Cizîrî, “Bêrîvan arkadaş son toplantısını Cudî Mahallesi’nde Emin arkadaşla birlikte aldı. Onları fiziki takibe alan polislerle aralarında çatışma çıktı ve Bêrîvan ile Emin arkadaş orada yaralandı. Her iki arkadaşa işkence ettiler ve ardından 8 kurşunla katlettiler. Ardından herkesi gözaltına aldılar. 2-3 gün sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Ailelere cenazeleri verilmedi. Belediye tarafından cenazeleri defnedildi. Halkın ise bunlardan haberdar olmasına izin vermiyorlardı. Çünkü Bêrîvan arkadaşın gücünden korkuyorlardı" dedi. 

 

'İSMİNE LAYIK OLMAYA ÇALIŞTIM'

 

Ardından mücadele bayrağını devraldığına dikkati çeken Bêrîvan Cizîrî, şöyle devam etti: “Bana ‘Sende Bêrîvan arkadaş gibi cesaretlisin o yüzden onun ismini al' dediler. Bunun üzerinde çok düşündüm bu isme layık olur muyum diye. Daha sonra ismine ve mücadelesine layık olmaya çalıştım. Bêrîvan arkadaşın ardından yüzlerce genç mücadele içerisinde yer aldı. Arkasında bıraktığı mücadele mirası bir çok kente yayıldı. Kadın ve gençlik komiteleri oluşturuldu. Bu miras adım adım bütün Kürdistan'a yayıldı ve Serhildan (başkaldırı) hamlesi başladı. Cizîr serhildanı, bütün Kürtler için bir kıvılcım ateşi oldu. Artık süreç çalışma, örgütlenme ve başkaldırı süreciydi. Bêrîvan arkadaşın başlattığı mücadelenin yarım kalmasını istemiyorduk ve onun verdiği emeğe cevap olmak istiyorduk. 

 

'KADIN DEVRİMİ BAŞARIYA ULAŞACAK'  

 

Başlattığı bu mücadele hala devam ediyor. Onların mücadelesi benim ve Cizîr halkının sokağa çıkmasına neden oldu. Kaybedebileceğim bir şey yoktu. Aynı zamanda ismini almıştım o zaman bu isme layık olmam gerekiyordu. Bêrîvan şehit düştü ama binlerce kişi onun yolundan ilerliyor. Bugün Kürdistan dağlarında, sokaklarında, kentlerinde ve dört parça da bu mücadele sürüyor. Onların bıraktığı mücadeleye dayalı olan kadın devrimi başarıya ulaşacaktır." 

 

MA / Zeynep Durgut