Tirkiye heremên Zap, Avaşîn û Metîna yên Herema Kurdistana Federal û li gel wê jî bajarên Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê û Mexmûr û Şengalê hedef digire. Di êrişên Balafirên Çekdar ên Bêmirov (SÎHA) de heya niha zarok jî di nav de gelek sivîl û hêzên parastinê jiyana xwe ji dest dane. Di êrişên vê dawiyê de jî kurdên ku di şerê li dijî DAIŞ'ê de li ber xwe dane hedef tên girtin. 

 

PÊŞENGÊN TÊKOŞÎNÊ HEDEF TÊN GIRTIN

 

Ji cihên ku Tirkiye tim êrişê dibe ser wan yek jê jî bajarên Bakur û Rojhilatê Sûriyê ne. Piştî şerê navxweyî yê ku di sala 2011’an de dest pê kir, li vir bi pêşengiya kurdan jiyaneke nû dest pê kir û ev bû herêma herî ewle ya Sûriyeyê. Bi taybetî jî piştî têkoşîna destanî ya li dijî DAIŞ'ê ya li Kobanê, çavê hemû cîhanê berê xwe da vê pergalê. Lê piştî têkçûna DAIŞ’ê niha jî Tirkiye dixwaze pergala xweser a vir berteref bike. 

 

 

Tirkiyê di 20'ê Çileya 2018'an de bi hêzên paramîlîter "Operasyona Çiqlê Zeytûnê" dabû destpêkirin û berê xwe dabû Efrînê û ew xistibû bin kontrola xwe Di 9’ê Cotmeha 2019’an de jî di bin navê “Operasyona Kaniya Aştiyê” de ku ji aliyê DYA û Rûsyayê ve bi hinceta “Herêma Tampon” hatibû qebûlkirin, êrişî Girê Spî û Serêkaniyê kiribû. Piştî vê êrişên Tirkiyeyê yên li ser vê herêmê berdewam kirin. Tirkiye ji aliyekî ve herêmê bombebaran dike, li aliyê din jî fermandar û rêveberên ku têkoşîna li dijî DAIŞ’ê birêxistin kiribûn hedef digire.

 

Di êrişên SÎHA'yan ên Tirkiyeyê de di navbera salên 2020-2022'an de herî kêm 39 kesan jiyana xwe ji dest dane.

 

ŞENGAL LI BER XWE DIDE

 

Şengala li dijî DAIŞ'ê têkoşînek mezin da jî tim dibe hedef Tirkiyeyê. Piştî ku DAIŞ’ê Mûsil bêyî ku li ber xwe bide bi dest xist, di 3’yê Tebaxa 2014’an de êrişî Şengalê kiribû. Dema ku artêşa Iraqê û pêşmergeyên PDK’ê ji herêmê reviyabûn, êzidî bi fermana 73’yan re rû bi rû mabûn. Piştî êrişan nêzî 400 hezar êzidiyên li Şengalê ji bêgavî terka warê xwe kiribûn. Di dema koçberiyê de 280 kes jî ji birçîna û tîbûnê miribûn. Di navbera 4400-5800 kes jî hatibûn revandin. Hê jjî bi sedan êzidî ku piranî jê jin in, winda ne. 

 

Komek ji Hêzên Parastina Gel (HPG) û Yekîneyên Parastina Gel (YPG) bi hawariya êzidiyan de hatibûn. Ev hêz bi korîdora ku vekiribûn bi hezaran êzidî derbasî herêma ewle kiribûn û paşê bi şerê xwe yê li dijî DAIŞ’ê Şengalê rizgar kiribûn. Êzidî jî dest bi avakirina hêzên xwe yên parastina cewherî kiribûn û di gava yekem de Yekîneyên Berxwedana Şengalê (YBŞ) û Yekîneyên Jinên Êzidî (YJE) ava kiribûn.

 

 

Lê belê niha pêşengên êzidiyan ji aliyê Tirkiyeyê ve bi suîqestan tên qetilkirin. Endamê Koordînasyona Êzidiyan a Şengalê Zekî Şengalî jî di nav de gelek endamên YBŞ û YJE’yê di êrîşên dewleta tirk de jiyana xwe ji dest dabûn. Ji bilî kuştinan, Tirkiye her tim êrişên hewayî li ser avahiyên meclîsa êzidiyan ku wan ew ava kiriye pêk tîne. Lê tevî vê yekê jî êzidî dest ji warê xwe bernadin û pergala xweser diparêzin.

 

Beşek ji êrişên dewleta tirk ên li dijî fermandar û rêveberên ku ji sala 2018’an vir ve têkoşîna li dijî DAIŞ’ê bi rêxistin dikirin wiha ne:

 

15 Tebax 2018: Endamê Koordînasyona Êzidiyên Şengalê Zekî Şengalî (Îsmaîl Ozden) dema ji bîranîna salvegera komkujiya gundê Qoço yê Şengalê vegeriya bi suqastekê jiyana xwe ji dest da. Şengalî bi salan li Şêxan û gelek navendan ji bo rêxistinkirina gelê êzidî têkoşiyabû. Şengalî piştî fermana 73’an vegeriyabû Şengalê û li wir pêşengiya têkoşînê kiribû.

 

 

23 Adar 2019: Nûnerê MLKP’ê yê Rojavayê Bayram Namaz (Baran Serhat) di encama teqîna teqemeniya ku hêzên tirk û hêzên paramîlîter ew di wesayîta wî de bi cih kiribûn jiyana xwe ji dest da.

 

 

16 Tebax 2021: Di êrîşa balafirên keşfê de Fermandarê YBŞ'ê Seîd Hesen û biraziyê wî Şervanê YBŞ'ê Îsa Xwededa jiyana xwe ji dest dan. Hesen bi salan pêşengiya rêxistinbûna êzidiyan kiribû û bûbû fermandarê xweparastina êzidiyan. 

 

 

19 Tebax 2021: Di encama bomberankirina Meclîsa Leşkerî ya Til Temirê de endama Fermandariya Giştî ya YPJ’ê û Endama Fermandariya Giştî ya QSD’ê Sosin Bîrhat (Sosin Muhammed) jiyana xwe ji dest da.

 

 

9 Mijdar 2021: Li Taxa Hilêliyê ya bajarê Qamişlo, di encama êrişa SÎHA'yên Tirkiyeyê de, ji malbata Gulo; Yûsûf Gulo yê 85 salî û neviyên wî Mazlûm û Mihemed Gulo jiyana xwe ji dest dan. Gulo û neviyên wî li Qamişlo bi merasîmeke bi beşdariya deh hezaran kesî hatibûn definkirin. Yûsûf Gulo di salên 1980’yî de bi PKK’ê nas kiriye û di van salan de hem li Sûriyeyê hem jî li Lubnanê gelek caran bi Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan re hevdîtin pêk aniye. Ji malbata Gulo 5 kesên ku tevlî PKK’ê bûne di dîrokên cuda de jiyana xwe ji dest dane. 8 zarokên Gulo yê ku di Şoreşa Rojava de li pêş bûne, jiyana xwe ji dest dane.

 

 

7 Kanûn 2021: Hevserokê Meclîsa Rêveber a Şengalê Merwan Bedel li navçeya Xanesor a Şengalê di êrişa bi SÎHA’yan a li hemberî wesayîtekê de jiyana xwe ji dest da. Du zarokên Bedel bi saxî filitîbûn.

 

 

21 Çile 2022: Li herêma Geliyê Şîlo ya Şengalê ji aliyê SÎHA’yan ve êrîşek hat kirin. Di êrîşê de ji fermandarên YBŞ’ê Silêman Şemo Yûsif û Enwer Tolhildan jiyana xwe ji dest dan.

 

 

11 Gulan 2022: Di êrîşa li ser başûrê Kobanê de Ekrem Îstek (50) jiyana xwe ji dest da. Îstek di çarçoveya banga seferberiyê ya li hemberî êrişa çeteyên DAIŞ'ê ya sala 2014'an a li hemberî Kobanê de, daxilî pêvajoya şoreşê bûbû. Îsek zewicandî bû û du zarokên wî hene. Îstek, di salên 1990'î de li Tirkiyeyê hatiye girtin û 10 salan di girtîgehê de maye. Kurekî Îstek di girtîgehê de ye.

 

 

30 Gulan 2022: Ji YPJ’ê Mizgîn Botan (Rahîme Xezalî) li gel sivîla bi navê Kesra Melek di êrîşa SÎHA’yê ya li Qamişlo de jiyana xwe ji dest da. Botan di dema şerê giran de li ser banga seferberiyê tev li nava refên YPJ'ê bûye û li vir di çeperên herî pêş ên şoreşê de cih girtiye.

 

 

1 Nîsan 2022: Di encama hedefgirtina wesayîteke Hêzên Xweparastinê de li nêzî Tirbespiyê Dirar Cûma Hemza jiyana xwe ji dest da. Helbestvanê navdar Ferhad Merde û 2 kesên din jî birîndar bûn.

 

3 Nîsan 2022: Wesayîta endamê Fermandariya Meclîsa Leşkerî ya Suryaniyan Orm Marûkî ji aliyê SÎHA'yê ve hat bombekirin. Marûkî bi birîndarî ji êrîşê xilas bû.

 

17 Haziran 2022: Li navçeya Kelar a Silêmaniyê di encama hedefgirtina wesayitekê de 4 kes jiyana xwe ji dest dan. Hat ragihandin ku ji kesên jiyana xwe ji dest dane yek jê Cîgirê Serokê Meclîsa Rêveber a Rêveberiya Xweser a Rojavayê Ferhat Şiblî ye. Şiblî ji bo destkeftiyên kurdan li gelek deverên Sûriyryê xebatên siyasî meşandine. Şiblî çendî birîndar bûye jî cardin têkoşiyaye û demekê di nava xebatên rêxistinbûnê yên Wargeha Mexmûrê de cih girtiye. Şiblî ku di sala 2000’an de careke din derbasî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê bûye, di nava xebatên rêxistinî, siyasî û civakî de cih girtiye.

 

 

Li ser rêya Qamişlo wesayîta ku ji fermandarên Hêzên Antî-Terorê (YAT) Jiyan Tolhildan, fermandar Roj Xabûr û endama YAT’ê Barîn Botan tê de, hedef hat girtin. Her sê jinên pêşengên Şoreşa Rojavayê jiyana xwe ji dest dan. Ji fermandarên YPJ’ê Jiyan Tolhildan di Pêngava Bagera Cizîrê ya li gundê Baxoz ê girêdayî bajarokê Hecîn a Dêra Zorê de ku di sala 2019’an de bi armanca bidawîkirina DAIŞ’ê hatibû destpêkirin, Fermandara Qada YPJ’ê ya Dêra Zorê bû. Tolhildan wê demê beşdarî merasîma ku di wan rojan de ji bo bidawîbûna fîzîkî ya DAIŞ'ê hatibû lidarxistin û gotibû, "Em sînoran nas nakin û çi dibe bila bibe em ê dawî li vê zilmê bînin."