STENBOL - Endamê komîsyonê Celal Firat destnîşan kir ku piştî civînên Komîsyona Hevgirtina Neteweyî, Biratî û Demokrasiyê dê raporeke demkî were amadekirin û got ku divê komîsyon di nav du hefteyan de biçe Îmraliyê.
Komîsyona Hevgirtina Neteweyî, Biratî û Demokrasiyê ku ji bo çareserkirina demokratîk a pirsgirêka kurd li meclisê hat damezrandin, civînên xwe didomîne. Tê payîn ku komîsyon ku beşên cihêreng ên civakê guhdarî dike, di rojên pêş de bi raporan gavên pratîkî bavêje. Celal Firat, Parlamenterê Partiya Wekhevî û Demokrasiyê ya Gelan (DEM Partî) yê Stenbolê û endamê komîsyonê, xebata komîsyonê û gavên pêwîst nirxandin.
Firat bi bîr xist ku komîsyonê heta niha guh daye gelek rêxistinên civaka sivîl û komeleyan û diyar kir ku armanca vê pêvajoyê ew e ku "lihevhatin û razîbûna civakî" bi dest bixe. Firat baweriya xwe anî ziman ku komîsyon dê gelek pirsgirêkên welêt "derman bike" û girîngiya wê, bi taybetî ji bo çareseriyeke demokratîk a pirsgirêka kurd destnîşan kir. Firat got: "Şandeyek ji kesên ku ji hêla endamên komîsyonê ve hatine hilbijartin dê roja Înê serdana Amedê bike. Ew ê serdana gelek saziyan li Amedê bikin, wekî rêxistinên civaka sivîl, şaredarî û odeya pîşesaziyê. Dibe ku cihên din jî werin ziyaretkirin. Mînak, cemxane dikarin werin ziyaretkirin. Bahçelî her wiha xwest ku cemxane wekî cihên îbadetê yên elewiyan werin hesibandin. Divê em bi wêrekî li ser van mijaran biaxivin."
Firat diyar kir ku komîsyon dê di nav du hefteyan de guhdarîkirina xwe temam bike û parve kir ku saziyên wekî Wezareta Dadê û Teşkîlata Îstîxbarata Neteweyî (MÎT) dê hefteya bê werin guhdarîkirin. Firat got: "Piştre, wekî ku me texmîn dikir, muhtemelen dê hevdîtinek bi birêz Ocalan re li Îmraliyê pêk were. Dû re axaftin dê bi dawî bibin. Komîsyon dê piştre raporekê demkî amade bike, bi taybetî li ser kiryarên qanûnî. Em her wiha hêvî dikin ku meclis bi lez û bez van nîqaşan bidomîne. Hiqûqnasên me û endamên komîsyonê bi baldarî li ser vê yekê dixebitin."
‘TÊ PAYIN KOMÎSYON BIÇE ÎMRALIYÊ'
Firat got: "Aktorê sereke di vê mijarê de birêz Ocalan e," û bal kişand ser daxuyaniya Devlet Bahçelî ku gotibû "Bila were û li meclisê biaxive û ji 'mafê xwe yê hêviyê' sûd werbigire." Firat berdewam kir û got: "Ev tişt heta niha nehatine kirin. Em dibêjin, herî kêm ku em biçin Îmraliyê û hevdîtinê bikin. Guman heye ku ew ê di pêvajoyê de tevkariyeke watedar, hêja û bibandor hebe. Divê komîsyon di nav hefteyekê yan du hefteyan de biçe Îmraliyê. Heta niha, guhdarîkirin hatine kirin. Ev guhdarîkirin dê ji birêz Ocalan re werin ragihandin. Em ê bi ramanên wî re bikin yek û bingehek hevpar deynin û em ê xaleke ku karibin hev du hembêz bikin bibînin. Pirsgirêk û êşên mezin hene, lê divê şert û mercên rûbirûbûna bi van êşan re werin afirandin. Berê li deverên wekî Îrlanda Bakur êşên wekhev hatin jiyîn. Divê em ji van dersan derxin, bi van êşan re rûbirû bibin û bi wêrekî sedemên li pişt van pirsgirêkan bînin ziman, bi vî rengî dirûv bidin pêşeroja xwe."
‘DIVÊ EM LI HEV HELAL BIKIN'
Firat diyar kir ku di sedsala yekem a komarê pirnasnameyî hatiye înkarkirin û asta niha ew gihîştinê ji ber vê bûye. Firat lê zêde kir ku demokrasî rêya rûbirûbûna êşê ye. Firat diyar kir ku demokrasî dê bi destûra bingehîn û qanûnan were û got: "Gelek pirsgirêk hene mîna zimanê dayikê, hemwelatîbûna wekhev û pirsgirêkên elewiyan. Mirov dibêjin, 'Tu bûyî endamê meclisê, çi kêmasiya we heye?' Ew nizanin ku me çi bedel da ku em bibin endamên meclisê. Bi hezaran hevalên me niha di girtîgehê de ne, bi hezaran mirovên me jiyana xwe ji dest dane. Van gotinan bêyî ku vê yekê bibînin tên bilêvkirin. Di konferansa dawî de ku ez beşdar bûm, kesekî ku pêvajoya Îrlanda Bakur jiyaye got, 'Me bi destê hev nedigirt, me hev hemêz dikir.' Divê em hevdu hembêz bikin û lêborînê bixwazin. Divê em derdên xwe derman bikin."
Firat diyar kir ku komîsyonê heta niha ji gelek derdor guhdarkirine û destnîşan kir ku hîn li ser "mafê hêviyê" yê Abdullah Ocalan ku kesayetiyeke girîng di çareserkirina pirsgirêka kurd de ye, nîqaşek nehatiye kirin. Firat diyar kir ku DEM Partî li her derê ji bo pêkanîna vê "mafê hêviyê" mijarê tîne ziman. Firat anî ziman ku komîsyon dê piştî guhdarîkirinê raporeke demkî amade bike û got: "Ev rapora demkî dê rêziknameyên wekî yên der barê vegera ji çiyê, 'mafê hêviyê' ji bo hevalên di girtîgehê de, di nav xwe de bigire. Dibe ku rapor hewcedariya bi qanûnên taybet jî hebe. Ez bawer dikim ku em ê di nav du an sê hefteyan de bigihîjin vê astê."
Firat destnîşan kir ku pêwîst e mekanîzmayên parastina mafên elewî, tirk, kurd, xiristiyan û sunnî bên avakirin û got: "Ev yek ji mijarên bingehîn ên mirovbûnê ye. Divê em destên hev bigirin. Ger em vê bikin, her cih dikare bibe warê bedewiyê. Hin kes berevajî vê yekê xeyal dikin. Dayikeke Aştiyê carekê got, 'Malbatên Şehîdan dibêjin, 'Bila welat sax be.' Lê welat li cihê xwe dimîne, lê zarokên me di bin axê de ne. Werin em çekên xwe veşêrin, ne zarokên xwe.' Divê ev mijara navendî ya pêvajoyê be. Dayikên Aştiyê her wiha gotin, 'Gelek kesan jiyana xwe ji dest dane; gelo divê em bihêlin ku sed hezarên din jiyana xwe ji dest bidin?' Divê em vê pirsê bipirsin. Divê em hinek empatiyê pêş bixin. Niha bi mîlyonan kurd ji warên xwe hatine sirgûnkirin. Êş ne yekalî ye. Ziman jî li vir girîng e. Divê her kes li zimanê xwe haydar be û zimanekî avaker bi kar bîne."
MA / Omer Îbrahîmoglû