Mücadelesi ve sesiyle unutulmaz bir iz bıraktı

İZMİR - Sürgün ve baskılara rağmen Kürt müziğine olan katkısıyla toplumun hafızasında yaşamaya devam eden dengbêj Eyşe Şan'ın ölümünün üzerinden 28 yıl geçti. 
 
Kürt müziğinin önemli isimlerinden biri olan dengbêj Eyşe Şan'ın ölümünün üzerinden 28 yıl geçti. Halk arasında “taçsız ve tahtsız kraliçe” olarak bilinen Eyşe Şan, 4 çocuklu bir ailenin 3 kızından biri olarak 1938 yılında Amed’de dünyaya geldi. Eyşe Şan, küçük yaşlarda dengbêj babasının da etkisiyle müziğe ilgi duymaya başladı. Ancak yaşadığı çevrede şarkı söylemesi "günah" ve "ayıp" olarak görüldü. Eyşe Şan, bunun üzerine Dîlok'a yerleşti. Burada ilk süreçlerde terzilik yaparak geçimini sağladı ve müziği bırakmadı. 
 
İSTANBUL, BAĞDAT, İZMİR...
 
Eyşe Şan, 1963 yılında Dîlok'tan İstanbul’a gitti ve burada Kürtçe-Türkçe parçalardan oluşan bir plak yaptı. Eyşe Şan'ın ismi, "Ez Xezal im" parçasıyla duyulur olmaya başladı. Eyşe Şan, Kürtçe şarkılar nedeniyle ciddi baskılarla karşılaştı ve bunun üzerine 1972 yılında Almanya'da sürgün hayatı yaşamaya başladı. 
 
Eyşe Şan'ın müzik serüveni burada da devam etti. Almanya'da geniş kitlelere ulaşan Eyşe Şan, bu süreçte BBC radyosuna çıktı. Eyşe Şan, 1979 yılında Bağdat’a gitti. Eyşe Şan, burada "Eyşana Elî" olarak sesini duyurdu. Bağdat Radyosu’nda Mihemed Arif ve Hesen Cizrawi, Tehsîn Taha, Meryem Xan, Îsa Bervari, Kawîs Axa, Gûlbahar, Nesrîn Sêrvan ve Cemîlê Horo gibi Kürt müziğinin birçok önemli ismiyle tanıştı. Eyşe Şan, 1990 yılında “Werin Pêşmerge” ve “Newroz Dîyarbekir” şarkılarıyla Kürt özgürlük mücadesine destek verdi. 
 
ANNESİNİ GÖREMEDİ 
 
Eyşe Şan, Amed'e dönmek ve en büyük destekçilerinden birisi olarak gördüğü annesini görmek istedi. Ancak akrabalarının engeli nedeniyle Eyşe Şan'ın bu isteği gerçekleşmedi. Eyşe Şan, bu süreçte annesini yitirdi. Eyşe Şan, kendisini derinden etkileyen bu durumu sonrasında şu sözlerle anlatacaktı: "Annemin vefatı, benim hayatımın ikinci büyük darbesidir. Kalbim hala yaralıdır, hala kederliyim. Annemin derdi, bütün dertlerin üstündedir benim için. Kendimi bildim bileli gurbetteydim, onu yeterince görmedim, ona hiç doyamadım. O hasretle de gitti. İkimiz de toprağın üstündeydik, aynı topraklarda yaşıyorduk, aynı göğün altındaydık ama kavuşamadık.” 
 
Eyşe Şan, Bağdat’tan sonra İzmir’e taşındı ve annesine olan özlemini “Dayikê" parçasıyla dile getirdi. Yaşamı sürgün, baskı ve tehditlerle geçen Eyşe Şan, yakalandığı kanser hastalığı nedeniyle tek başına yaşadığı evde 18 Aralık 1996’da İzmir'de yaşamını yitirdi. 
 
ŞARKILARI 
 
Eyşe Şan ardından şu eseleri bıraktı: “Zerî Heyran”, “Xezal Xezal”, “Were Keçê Nav Zebeşan”, “Sallana Sallana”, “Salîho Kurmam”, “Mamo”, “Lawikê Mêtînî”, “Kirasê Te Meles e”, “Heywax Dayê”, “Hawar Bawo”, “Esmerê Were/Neyleyim”, “Delal”, “Berîvana Malxerab”, “Bawê Seyro”, “Ay Dil”, “Ax Lê Gulê”, “Koçerê (Min Te Dîbû)”, “Were Yadê”, “Cemîle”, “Memir Mamo”, “Hawer Delal”, “Qederê”, “Ax Lê Nazê”, “Wele Te Nastînim”, “Ximximê Torîvan”, “Yara Min”, “Xerîbim Dayê”, “Meyro”, “Bêmal”, “Govend Ranabê”, “Yadê Rebenê”, “Lê Lê Ximşê”, “Xezalê”, “Hesenîko”, “Mamir”, “Ez Xezal im”
 
'KADINLARA UMUT OLDU' 
 
İzmir'de kültür ve sanat faaliyetlerini yürüten Jîn Art Sanat Evi yöneticilerinden Belkısa Süleymanoğlu Bitkin, Eyşe Şan'ın her Kürt kadını için sembol ve örnek olduğunu belirtti. Belkısa Süleymanoğlu Bitkin, "Eyşe Şan'ı erkek egemen sisteme karşı mücadelesiyle tanıdık. Hiçbir söz ve cümle onun kutsal mücadelesini anlatmaya yetmez. Eril zihniyete karşı mücadelesi birçok kadın için umut oldu, eserleriyle birlikte bu yönünü de günümüze ulaştırdı. 3 çocuğuyla yalnız kaldığı zorlukların içinden direnişle çıkmayı başardı. Asimilasyona, eril zihniyete ve her türkü baskıya karşı kendini var etti" diye konuştu. 
 
Eyşe Şan'ın zorluklara karşı müzikten ve mücadeleden hiçbir zaman vazgeçmediğini dile getiren Belkısa Süleymanoğlu Bitkin, "Eyşe Şan, bugün de bize yol gösteriyor ve bize ışık tutuyor. Bugün mücadelesi binlerce kadına örnek olmuş" diye kaydetti.
 

Diğer başlıklar

08/03/2025
09:11 Doğu Akdeniz’in geleceği: Enerji savaşları
09:09 8 ülkeden 8 Mart mesajı: Jin, jiyan, azadî
09:06 Wanlı kadınlar 9 Mart'ta özgürlüğü haykıracak
09:05 İzmir depreme hazır mı?
09:03 ‘Rosa Luxemburg’un eşitlik ve özgürlük ilkeleri Rojava devriminde parlıyor’
09:01 Sivil toplum örgütleri iktidardan adım bekliyor
09:00 08 MART 2025 GÜNDEMİ
08:23 DAD: Suriye’deki katliama herkes ses çıkarmalı
07/03/2025
23:59 Göçük altında kalan işçi hayatını kaybetti
23:51 Özerk Yönetim'den 8 Mart esajı
23:47 Özel'den iktidara Suriye çağrısı
23:25 Dêrik’te kitlesel 8 Mart kutlaması
23:19 Trump, Kanada ve Meskika'ya gümrük vergisini bir ay erteledi
23:13 CHP'li bir belediyeye daha soruşturma
23:09 İstanbul Barosu, kaymakamlığın yasağına karşı dava açtı
22:03 85 yaşındaki Sayak tutuklandı
21:47 İran’dan Trump’ın müzakere mektubuna yanıt
21:37 DBP: Suriye’de Alevilere dönük saldırılar bir an önce sonlandırılmalı
21:32 Gençlerden ODTÜ’de halay atölyesi
20:45 Bir sigara grubuna daha zam geldi
20:37 Qamişlolu tıp fakültesi öğrencisi Lazkiye’de katledildi
20:29 QSD, Uluslararası Koalisyon ve kanaat önderleri bir araya geldi
20:21 Eyn Îsa, Kobanê ve Girê Spî’ye saldırı
19:41 Suriye’de çatışmalar sürüyor
19:31 Kürt aydınlardan ortak bir komite kurma kararı
18:29 Kuzey ve Doğu Suriye’de aydınlar buluşması
17:53 Beyoğlu Kaymakamlığı’ndan Feminist Gece Yürüyüşü'ne yasak
17:47 Uluslararası Af Örgütü’nden 8 Mart açıklaması
17:32 İnşaat-İş yöneticisi Anıl Deniz Gider tutuklandı
16:53 Serhat'ta 8 Mart: Öcalan'ın özgür çalışır koşulları sağlansın
16:37 Nobel Ödüllü yazarlardan Alaa Abdel Fattah için Sisi'ye mektup
16:36 Din alimlerinden tarihi çağrıya destek: Barışa vesile olsun
16:24 DEM Parti'nin görüşme programı belli oldu
15:41 Bakırköy Cezaevi önünde 8 Mart açıklaması: Öcalan'ın çağrısı umut oldu
15:32 Curne Reş'te coşkulu kadın şöleni
15:09 Sirîn kenti bombalanıyor
14:51 8 Mart etkinlikleri grev ve eylemlerle sürüyor
14:49 EFFP'den çağrıya destek: Tarihi bir fırsat
14:47 İzmir Barosu'ndan şiddet ve tacize karşı tutum belgesi
14:45 TÜSİAD yöneticilerine dava
14:41 Akdeniz'de kadınlara demokratik toplum için mücadele çağrısı
14:26 Kayyım protestosunda tutuklanan Burçin Satıcı tahliye edildi
14:20 Ahmet Özer hakkındaki iddianame kabul edildi
13:51 Hînker soruşturmasında gözaltına alınanlar serbest
13:37 Çiğdem Kılıçgün Uçar: Kadınların özgürlüğü demokratik toplumun anahtarıdır
13:18 Anti sosyal kişilik bozukluğu olan tutsak tekli hücrede tutuluyor!
13:09 Mezopotamya Ekoloji Hareketi: Süreci sahiplenelim
13:02 Amed’de 8 Mart'ta kadınlara ücretsiz ulaşım hizmeti
11:19 4 kentten Tişrîn’e doğru yola çıktılar
11:18 ‘Barış ve Demokratik Toplum Çağrısını Destekliyoruz’
11:09 Suriye’nin kıyı kesimlerinde çatışma: En az 100 ölü
11:06 Zarok TV, 10’uncu yılını kutlayacak
11:05 Abdullah Öcalan’ın aile ve vasisinden görüşme başvurusu
10:54 Özerk Yönetim çatışmalara karşı diyalog çağrısı yaptı
10:32 DEM Parti’den Qoçgiri açıklaması: Adalet mücadelesini sürdüreceğiz
10:07 Hînker’de fotoğrafları olduğu için gözaltına alındılar
09:58 Leyla Güven: Yeni sürece kadınlar öncülük edecek
09:44 Umumi müfettişlerden kayyımlara: Hedef kadınlar
09:27 Qersliler: Tek taraflı ateşkesle barış olmaz
09:26 Ünsal: Top devlette, yasal ve anayasal adımlar atılmalı
09:25 Ece Gürel'in cenazesi ATK’ye getirildi
09:21 Bir kayıp ve 31 yıllık adalet mücadelesi
09:19 8 Mart’a giderken: Erkeğin arkasında iktidar var
09:17 Av. Eylül Yaylacı: Haklar tanınırsa Türkiye her alanda kazanır
09:16 Emekli savaş pilotu Altan: Kongrenin toplanması için saldırılar durdurulmalıdır
09:15 'Rojin Kabaiş için alanlarda olalım' çağrısı
09:12 Mexmûr Kampı’nda kadın öncülüğünde yeni bir yaşam inşası
09:12 İHD Wan Eşbaşkanı Coşkun: Sürecin hızlı ilerlemesi için TMK'de değişikliğe gidilmeli
09:11 Ekoloji mücadelesinde kadın gücü: Toprağın kadınla bir özdeşliği var
09:10 Köyleri 32 yıldır yasaklı: Baraj değil, yeniden inşa istiyoruz
09:09 İmralı görüşmesini anlattı: Siyasi-hukuki çözüm Türkiye'de paradigma değişimine yol açar
09:00 07 MART 2025 GÜNDEMİ
06/03/2025
23:48 BM raporu: Her 10 dakikada bir kadın ya da kız çocuğu katlediliyor
23:35 Kadınlardan Mêrdîn’de gece yürüyüşü
22:22 İran rejiminden Kürt şaire 8 Mart tehdidi
22:17 Lazkiye'de çatışma: 16 ölü
21:23 Erdoğan’dan tarihi çağrı açıklaması: Türkiye için en doğrusunu yapmak istiyoruz
20:17 İzmir'de gözaltına alınan 5 memur tutuklandı
20:12 YRK: Türk devleti Asos bölgesini 2 defa bombaladı
20:02 Zorunlu başörtüsünü eleştiren sanatçı 74 kez kırbaçlandı
19:54 Kuzey ve Doğu Suriye'de kitlesel 'Barış ve Demokratik Toplum' çağrısı toplantıları
19:17 Eskişehir İl Hayvanları Koruma Kurulu’nun kararına tepki
19:12 AKP'li Belediye'den kadın çalışanlara cinsiyetçi 8 Mart mesajı
19:03 Ukraynalı büyükelçiden Trump'a: Dünya düzenini yok ediyor
18:36 Arnavutluk, TikTok'u yasakladı
18:16 Kobanê Üniversitesi öğrencileri 8 Mart'ı kutladı
17:57 Hamas'tan Trump'ın tehditlerine yanıt
17:55 AKP’li eski milletvekilinden Demirtaş’a ziyaret
17:47 'Mutlak Koruma Alanı'na maden ruhsatı
17:40 Trump'ı eleştiren büyükelçi görevden alındı
17:29 Tişrîn Barajı'nın çevresi bombalanıyor
17:27 ‘Hînker’ soruşturmasında iki kişi serbest
17:22 Tişrîn'de direniş nöbeti 57'nci gününde
17:02 Mêrdîn'de bir kadın katledildi
16:58 78’liler Hareketi’nden ‘Toplumsal Barış ve Demokratik Toplum’ çağrısına destek açıklaması
16:40 8 Mart etkinlikleri: Kadınlar Abdullah Öcalan'a mektup gönderdi
16:00 6 yıl sonra cenazesi verilen Çelik’in taziyesine kitlesel ziyaret
15:45 Barolardan ‘Hînker’ soruşturmasına tepki
15:26 Gazeteciler mezarları başında anıldı
15:07 Gazeteci Öznur Değer tahliye edilmedi
14:49 Savunma Bakanlığı’ndan ‘süreç’ açıklaması!
14:45 Gerekçeli karar: Haber ‘kamu yararına uygun’
14:27 ‘Hînker’ soruşturmasında 2 kişi daha gözaltına alındı
14:10 Kayyımlardan 8 Mart afişlerinin asılmasına engel
14:03 Pirsûs anmasına katılan gençlerin duruşması ertelendi
14:01 Zilan Katliamı paylaşımına verilen ceza onandı
13:56 Emekliler taleplerini açıkladı
13:39 Gazetecinin yurt dışı çıkış yasağının kaldırılması talebine 7'nci yılında da ret
13:34 ‘Kent Uzlaşısı’ soruşturmasında iddianame hazırlandı
13:11 Gazeteci Oruç’a beraat ettiği suçlamalardan yeni dava
13:08 30 yıl sonra tahliye edildi
13:06 Mûş'ta Kadın ve Aile Hizmetleri Müdürlüğü kuruldu
13:05 Şirnex’te 'fuhuş çetesi’ haberimiz Meclis gündeminde
12:34 Kurtulmuş: İmralı'dan gelen çağrıyı fevkalade görüyoruz
12:33 Ateşkese rağmen 828 saldırı düzenlendi
11:46 MKG, tutsak kadın gazetecilere kart gönderdi
11:38 DBP: İktidar somut çözüm adımları atmalı
11:26 Abdullah Öcalan’ın avukatlarından görüşme başvurusu
11:11 Kayyımdan burs için adli sicil şartı
11:00 Çayırlı'da asker korumasında ağaç kesimi
09:49 Êlih 8 Mart’a hazır: Öcalan’ın özgürlüğünü haykıracağız
09:26 'Ailesine kavuşturuldu' denilen D.D.'ye müebbet hapis
09:16 Gazeteci Diren Yurtsever'e dava
09:15 Tutsaklara kitap engelinin gerekçesinde yok yok!
09:12 ‘Büyük Kadın Buluşması’na çağrı
09:11 ‘Aile sizin, isyan bizim’ şiarıyla Feminist Gece Yürüyüşü’nde olacaklar
09:11 Anadolu Üniversitesi öğrencinin cebine göz dikti!
09:10 Kadın belediyeciliği: 122 kurum açıldı, 25 bin kadına ulaşıldı
09:09 Siyasetçi Erdoğmuş: Öcalan üzerine düşeni yaptı, muhatap iktidar
09:08 Kürdistan'da kadın gazeteciler zorluklara rağmen tarihi kaydediyor
09:07 Botanlı Barış Anneleri: Barış süreci tek taraflı yürümez
09:07 ‘Türkiye'deki çözüm özerk yönetim halklarını da etkileyecek’
09:06 Avukat Özdemir: Sürecin yürümesi için ‘umut hakkı’ düzenlemesi yapılmalı
09:05 ‘Sığınma evi’ değil özgür yaşam alanı: Jinwar
09:03 Cezaevinden 8 Mart mesajı: Özgürlük zihinlerde başlar
09:00 06 MART 2025 GÜNDEMİ
05/03/2025
23:47 İsrail, Suriye’nin birçok beldesine girdi
23:13 Şam iktidarı Lazkiye’de 4 kişiyi katletti
23:09 Beyaz Saray doğruladı: Hamas’la görüştük
21:56 Jineolojî Dergisi’nin 10’uncu yılı kutlandı
21:31 Çiğdem Doğu: Önder Apo kongreyi direk yürütebilmeli
Têkoşîn Ozan: Sürece en fazla kadınlar öncülük etmeli
21:27 Tişrîn Barajı’nın çevresi bombalanıyor
20:59 Bagok'ta askeri noktalar oluşturuluyor
20:53 Suriye’de çatışma: Ölü ve yaralılar var
20:48 CIA: Ukrayna’ya istihbarat ve askeri desteği durdurduk
20:39 KHK eyleminin 321'inci haftasında 8 Mart'a katılım çağrısı
20:32 İzmir'de gözaltılara tepki
20:29 Çandar: Önümüzde bir iç barış döneminin kapısı açılıyor, zarar vermeyelim
20:20 Kadınlar BM önünde: Özgürlük mücadelemizle demokratik toplum temelini atıyoruz
20:11 CHP’li Alp'ten Öcalan'ın çağrısına yönelik öneri: Çerçeve kanun çıkarılsın