Piştî gefên Tirkiyê yên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyê, herêm ji nû ve aktîf dibe, Nûnerê Taybet ê Neteweyên Yekbûyî yê ji bo Sûriyê Geir Pedersen, ragihand ku Komîteya Destûra Bingehîn a Sûriyê razî bûye ku pêvajoya amadekirina destûreke nû destpê bike. Hewldanên berê yên Neteweyên Yekbûyî têne berçav kirin, tê gotin ku danûstandinên destûrî, ku li ser bingehek neserketî pêşve çûne, dê vê carê jî encam negire. Hevserokê Komîsyona Têkiliyên Derve ya Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyê Ebdulkerîm Omer ji Ajansa Mezopotamya (MA) re axivî û got danûstandinên li ser destûra nû dê bêencam bimînin. 

 

 

GEFÊN ERDOGAN 

 

Omer gefên Serokê Giştî yê AKP'ê Tayyîp Erdogan û partiya wî ya li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyê nirxand û wiha got: “Em van gefan cidî digirin. Em metirîsîdar in ku peymaneke navneteweyî ji nû ve li dijî me hatibe çêkirin. Hevdîtina Rûsya û Tirkiyeyê ya li Soçiyê mînaka vê yekê ye. Ji bo Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê muzakereyên nû hene. Gengaz e destwerdaneke nû ya Erdogan di rojevê de ye û wê ev bibe sedema qeyraneke însanî. Çawa ku li Efrînê kirin, dikarin li van herêman jî bikin. Çawa ku wê demê di encama peymanên di navbera Rûsya û Tirkiyeyê de rû da. Wê ev rewş aramiya herêmê serûbin bike. Dê pirsgirêk li Sûriyê kûrtir bibin. Her wiha wê ev yek bibe ku DAIŞ ji nû ve peyda bibe.” 

 

‘DIVÊ HELWEST NÎŞAN BIDIN’ 

 

Omer da xuyakirin ku wan ev rewş bi hêzên navneteweyî yên ku serdana wan kirine re parve kirine û ew pê re di nava têkiliyê de ne û wan berpirsyariyên wan ên li Sûriyê bi bîra wan xistine û bal kişandine ser rol û rista wan. Omer destnîşan kir ku divê ev hêz li hemberî gefên Tirkiyeyê bêdeng nemînin û bibin xwedî helwest. 

 

ROLA AMERÎKA Û RÛSYAYÊ 

 

Omer anî ziman ku her hêzek li Sûriyeyê li gorî destketiyên xwe tevdigere, êrişên li dijî herêma wan di encama peymanên li pişt perdeyê hatin kirin bi bîr xist. Omer da zanîn ku Rûsyayê di berdêla başûrê Guta, Kalamûn û Şamê de destûr daye ku Tirkiye têkeve Efrînê û wiha got: “Dîsa Amerîkayê jî heman tişt kir. Trump bi twîtekê destûr da Tirkiyê ku bikeve Serêkaniyê û Girê Spî. Ji ber vê yekê em bazariyên wiha qirêj dizanin. Em di vî warî de bi her kesî re di nav têkilî û têkiliyan de ne. Me jî diyar kir ku divê şoreş çawa bê parastin. Em li ser bingeha dîplomasiya civakî ne û em vê esas digirin.” 

 

HEVDÎTINÊN DESTÛRA BINGEHÎN 

 

Derbarê daxuyaniyên Nûnerê Taybet ê Neteweyên Yekbûyî ji bo Sûriyê, Geir Pedersen, Omer daxuyaniya Pedersen wekî "daxuyaniyek pir realîst û bêbingeh" nirxand. Omer diyar kir ku tu lihevkirin çênebûye û got: "Tûra 6’emîn a Komîteya Destûra Sûriyê tê lidarxistin. Encama vê hevdîtinê dê wekî encamên civînên din be. Gelek sedemên vê hene. Yekem; Destûra Bingehîn bi vî rengî nehatiye amadekirin. Berî her tiştî, diviya bû ku peymanek komîteyê di navbera alî û beşên li Sûriyê de bihata çêkirin. Pêwîst bû ku her kes, ji partiyên siyasî bigire heya rêxistinên sivîl li ser pêşeroja Sûriyê bigihîştina lihevkirinekê. Rewşa Sûriyê dê çawa be, komar be yan sîstema parlamenteriyê be, pergaleke navendî an ne navendî? Di vê wateyê de, divê peymanek hebe ku bikare ji hemî beşan re xîtab bike. Bingeha wê ev e. Berî her tiştî, ger wisa bûya, bi gotinek din, komîte dikare rûnê û berfireh bike. Tişta ku niha hatiye amadekirin ne pêşnûmeya destûra bingehîn e.” 

 

‘KOMÎTEYÊ NE SÛRIYEYAN AVA KIRIYE’ 

 

Omer da zanîn ku ev komîte ji aliyê Rûsya, Tirkiye û Îranê ve hatiye avakirin û berevajî vê Sûriyeyan ava nekiriye. Omer da zanîn ku ev hêzên bi navê koma Astana, hewl didin destûra bingehîn amade bikin da ku ji destkeftî û polîtîkayên xwe re xizmetê bikin. Omer her wiha diyar kir ku hêzên weke Rûsya û Îranê di kûrkirina krîza Sûriyê de bi roleke mezin radibin û ne mimkûn e ku ev hêz pirsgirêkê çareser bikin. 

 

‘TU ENCAM WÊ DERNEKEVE’ 

 

Omer diyar kir ku di komîteya niha hevdîtinan dike de kesek ji Rêveberiya Xweser  û temsîliyetek kurd têde nîne û ew destûreke ku ne hevkarê wê qebûl nakin. Omer destnîşan kir ku wê ji amadekariyên destûrek bingehîn ku ji rêveberiya 5 milyon însan temsîl dike nebe tu encam wê jê dernekeve. 

 

MA / Nazim Daştan