Di ser operasyona 23’ê Nîsanê de di bin navê “Pençe-Birûsk” de li herêmên Avaşîn, Zap û Metînayê yên bi ser Başûrê Kurdistanê ve hat destpêkirin 200 roj li pey xwe hişt. Îqtidara AKP’ê, Wezareta Parastinê û çapemenî operasyonên berê bi serkeftinan mezin dikirin, lê di vê operasyonê de bi awayên bêdeng leşkeran dişînin wir.  

 

HÊZÊN TAYBET Û ÇEKÊN GIRAN TÊN BIKARANÎN 

 

Di çarçoveya operasyonê de ku hêzên taybet ên Zêrewanî û Gulan di bin fermandariya Ezîz Weysî ya girêdayî Partiya Demokrata Kurdistanê (PDK) de cih digirin, bi hezaran leşker li herêmê bicih bûne. Hat diyarkirin ku piştî demekê bi sedan hêzên paramîlîter ên girêdayî Partiya Demokrat a Kurdistanê (PDK), Artêşa Sûriyeya Azad (OSO ku niha jê re dibêjin Artêşa Neteweyî ya Sûriyeyê-SMO) û hêzên paramîlîter û li gel vana hêzên girêdayî SADAT jî hatine bikaranîn. Di çarçoveya operasyonê de li herêmê her cure çekên giran, bi taybetî balafirên şer û pêgerên hewayî yên bê mirov ên biçek  û bêçek (SÎHA/ÎHA) tên bikaranîn. 

 

ÇEKÊN KÎMYEWÎ TÊN BIKARANÎN 

 

Hat diyarkirin ku li herêmê di 6 mehên dawî de herî kêm 323 caran çekên kîmyewî hatine bikaranîn, hin siyasetmedarên hikûmeta Herêma Federal a Kurdistanê jî çekên kîmyewî piştrast kirin. Banga parêzvanên mafên mirovan û gelek rêxistinên sivîl ên li Ewropayê yên ji bo lêkolînkirina îdiayên bikaranîna çekên kîmyewî, ji 109 rewşenbîr, rojnamevan û akademîsyenên ji Iraq û Herêma Federal a Kurdistanê, 44 rewşenbîrên Ereb jî heman bang kirin. Tevî van bangan jî Neteweyên Yekbûyî û NATO'yê îmtîhan nekirin, li parlamentên Tirkiye, Iraq, Elmanya, Îngilîstan û Îtalyayê jî ev mijar kirin rojev. 

 

SIVÎL TÊN KUŞTIN Û GUND HATIN VALAKIRIN 

 

Di operasyonên Tirkiyeyê de heta niha 38 jê bi çekên kîmyewî bi giştî 101 endamên HPG'ê, zêdeyî 600 leşker û paramîlîterên girêdayî Artêşa Tirkiyeyê jiyana xwe ji dest dane. Li gorî daxuyaniyên TSK'ê 28 leşkeran jiyana xwe ji dest dane. Gelek sivîlên li Herêma Kurdistana Federe dijîn jî bûn hedefa êrişan. Di encama êrişên bi SÎHA û balafirên şer de herî kêm 7 sivîlan jiyana xwe ji dest dan û 12 sivîl jî birîndar bûn. Gelê herêmê ji ber operasyonan neçar ma koç bike, nêzî 40 gund hatin valakirin. Ji ber êrişan bi hezaran donim zerar dîtine û birîna daristanan bênavber didome.

 

Rojnamevan Denîz Aydin û Erdogan Altan çavdêriyên xwe yên li qadê parve kirin. 

 

AYDIN: STRATEJIYA HERÊMA TAMPON TÊ SEPANDIN 

 

Li gorî rojnamevan Denîz Aydin ku ji destpêkê ve operasyona li herêmê ji nêz ve dişopîne; Operasyon di çarçoveya "Plana Tevgerê ya Hilweşînê" ya ku di 30'ê Cotmeha 2014'an de ji aliyê Lijneya Ewlehiya Neteweyî ya Tirkiyeyê (MGK) ve hatibû qebûlkirin, tên lidarxistin. Aydin diyar kir ku operasyon di çarçoveya "stratejiya herêma tampon" de tên kirin û wiha got: "Hewldana ji bo bicihbûna li herêmê, pêkanîna xeyalên Peymana Neteweyî û gihandina Mûsil û Kerkûkê." Aydin anî ziman ku Tirkiye dixwaze bi herêma tampon re xwe bigihîne sînorê Urdunê û wiha got: “Armanca wê tunekirina destkeftiyên Kurdan, qutkirina girêdana navbera Rojava û Başûrê Kurdistanê, bidawîkirina xweseriya Êzidiyan a Şengalê û dorpêçkirinê ye. Bakur-Rojhilatê Sûriyê ji rojhilat ve.” 

 

‘WÊ ENCAM BANDORÊ LI ROJHILATA NAVÎN BIKE’ 

 

Aydin bi bîr xist ku Tirkiye hemû hêza xwe li gorî şer plan dike û diyar kir ku ji ber vê sedemê ew di sûcên şer de ku çekên kîmyewî jî di nav de ye, dudilî nakin. Aydin wiha berdewam kir: “Tirkiyeyê hemû derfetên xwe di şer de razandine. Di vê pêvajoyê de derket holê ku serweriya teknîkî li qadê bi kêrî tu tiştî nayê. Ji ber ku Tirkiye nekarî encama ku dixwest bi dest bixe, ew jî hat wê astê ku derfetên xwe tine bike. Ji ber vê sedemê, ew di lêgerînên cuda de bû. Di encamê de mirov dikare texmîn bike ku li gorî pêvajoya vê pêvajoyê dê destkeftiyên mezin ji bo kurdan derkevin holê. Têkoşîna heyî û encamên wê ne tenê ji bo hêzên gerîla, ji bo hemû parçeyên Kurdistanê û heta Rojhilata Navîn wê encamên girîng bi xwe re bîne. Di vî warî de ji hemû hêzên têkoşer re dibe mînak. Di dema pêş de wê destkeftiyên wî li her derê xwe nîşan bidin.”

 

ALTAN: DI OPERASYONÊ DE BI TENÊ MANE  

 

Rojnamevan Erdogan Altan jî ku operasyonên li herêmê ji nêz ve dişopîne, destnîşan kir ku PDK'ê ku bi îqtidara AKP-MHP'ê re tevdigere di operasyonê de bi tenê mane. Altan da zanîn ku PDK jî bûye parçeyek ji sûcên şer ên li herêmê û got: "Dikare bê gotin ku ji ber êrişên li dijî hiqûqa şer ên navneteweyî û bi taybet bikaranîna madeyên kîmyewî wê her sê jî weke sûcdarên şer bên darizandin.” 

 

‘KURD ÊDÎ FAKTORÊ HEVSENGIYÊ NE’ 

 

Altan encama erişen 200 rojî nirxand û destnîşan kir ku operasyona bi "Xeyala Osmaniya Nû" bi destûra Amerîka, Îsraîl û Îngilîstanê dest pê kir û wiha got: "Operasyon dikare bê gotin ku li berxwedana gerîlayan diqelibe. Berxwedana li dijî operasyona ku Tevgera Azadiyê ya Kurd pêşengiya wê dike, gelê Kurd kiriye faktora herî girîng a hevkêşeya ku ji bo herêmê hatiye plankirin. Em dikarin bêjin ku kevir ji şûna xwe livîne. Teqez e ku hemû hêzên ku behsa wan tê kirin, wê di serî de Tevgera Azadiya Kurd û gelê Kurd, hewl bidin plan û stratejiyeke hevseng ji bo herêmê ava bikin. Dewleta Tirk; Tevî çekên giran û teknîka ji hewa û bejahiyê jî nekarî ti pêşketinan bike. Tevî PDK'ê ku ji Garê ve di nava planê de cih girt jî, nekarî tevbigere. Di encama van êrişan de Tirkiye û PDK’ê di warê leşkerî, siyasî, aborî û dîplomatîk de winda kirine û winda dikin.”

 

MA / Ahmet Kanbal