ENQERE - Hevserokê Giştî yê DEM Partiyê Tuncer Bakirhan têkildarî çareseriya pirsgirêka kurd got; “Heke dewlet li pey lîstikan dê ev yek bibe şaştiyeke mezin” û ev tişt anî ziman: “Firsendekî dîrokî heye. Divê bi Ocalan re biaxivin û tavilê muzakere dest pê bikin.” 

 

Rêberê PKK’ê Abdullah Ocalan li Girtîgeha Tîpa F a bi Ewlekariya Bilind a Îmraliyê tê ragirtin û piştî 43 mehên tecrîda mutleq, di 23’yê cotmehê de bi biraziyê xwe Omer Ocalan re hevdîtin kir. Di hevdîtinê de Abdullah Ocalan got ku tecrîd hêj didome û “Heke derfet çêbibin ez xwedî wê hêzê me ku vê rewşa pevçûn û tundiyê derbasî zemîneke hiqûqî û siyasî bikim.” Di vê navberê MYK’a DEM Partiyê têkildarî çareseriya demokratîk a pirsgirêka kurd daxuyaniyeke girîng da û bang li îktîdar û muxalefetê kir. 

 

‘GOTINÊN BAHÇELÎ GIRÎNG IN’

 

Hevserokê Giştî yê DEM Partiyê Tuncer Bakirhan têkildarî nîqaşên ser “pêvajoya nû” û pozîsyona partiyê ya di vê mijarê de ji Ajansa Mezopotomyayê (MA) re axivî. Bakirhan, ji ewil bal kişand ser daxuyaniyên Serokê Giştî yê MHP’ê Devlet Bahçelî û wiha got: “Pirsgirêka kurd a ev 100 sal in nayê çareserkirin, di heman demê de bandorê li pirsgirêkên jî dike. Bahçelî xwedî fikrên dijber e û bilêvkirina wî her kes şaş kir. Lê heke meseleyek, çareseriyê ferz bike û îktîdarê bixitimîne, wê demê tiştekî asayî ye qala wê were kirin. Her çend dereng be jî ev gotin girîng in. Lê ya girîng, gavên pratîk in. 

 

Rêbaz û fêmkirina me ya ji pirsgirêkê û ya Bahçelî ji hev cuda ne. Lê di du mijarên esasî de hate cihê me dixwest. Ya yekemîn; muxatabê pirsgirêkê rast nîşan da. Qebûl kir ku birêz Ocalan hêza îradî ya çareseriya pirsgirêka kurd e. Ya duyemîn jî qala tecrîda bi sala ye didome kir û got ‘bila deriyan vekin û were biaxive.’ Tevî van tespîtên girîng jî tu bername û polîtîkayeke çareseriyê ya Bahçelî û Erdogan tune ye. Berevajî vê, pratîkên wan ên neçareseriyê hene. Heke çareseriyeke wan a rast hebe divê bi raya giştî re parve bikin. Hewcehî bi bername û polîtîkayeke şênber a çareseriyê heye.” 

 

‘JI BO ÇARESERIYÊ DIVÊ JI EWIL TECRÎD WERE RAKIRIN’

 

Bakirhan, destnîşan kir ku ji bo çareseriyê divê ji ewil tecrîd were rakirin û wiha pê de çû: “Divê deriyên Îmraliyê bên vekirin. Divê gavên şênber jî biavêjin. Divê alî biaxivin û rêxistinên civaka sivîl daxil bibin. Zemînê aştiyê bi vî awayî dibe. Bahçelî dibêje ‘aştiya Tirkiyeyê.’ Jixwe aştî di navbera aliyan de dibe. Pirsgirêka kurd êdî li pişt deriyên girtî nayê çareserkirin. Divê her kes jê haydar be. Divê rewşenbîr, nivîsar, hunermend û rêxistinên civaka sivîl bi awayekî xurt aştiyê birêxistin bikin. 

 

‘OCALAN XWEDÎ PÊŞNIYARÊN ŞÊNBER E’

 

Birêz Ocalan di hevdîtina dawî de got ku ew ji bo çareseriyê amade ye. Divê mirov ji Bahçelî û Erdogan jî bipirse, gelo hûn jî amade ne? Gelo hûn ê pirsgirêka kurd çawa çareser bikin? Daxuyaniyên birêz Ocalan firsendeke dîrokî ne. Di çareseriyê meseleyê de gav û projeyên şênber pêşkeş dike. Modêla neteweya demokratîk, komara demokratîk, modêleya jiyana wekhev pêşkeş dike. Heke bibêjin ‘em di sedsala duyemîn de komarê demokratîk bikin’, wê demê divê tavilê bi birêz Ocalan re biaxivin û derbasî muzakereyan bibin. Binêrin, li Îmraliyê îradeya çareseriyê heye û divê ev firsend bê nirxandin. Divê li Îmraliyê kampa aştî û muzakereyan were avakirin.” 

 

GEFÊN ERDOGAN ÊN LI DIJÎ BAKUR Û ROJHILATÊ SÛRIYEYÊ

 

Di berdewamê de Bakirhan bal kişand ser gefên Erdogan ên li dijî Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê û ev nirxandin kir: “Rojava, rûyê spî yê hemû mirovahiyê ye. Rojava, gef nîne. Li rexekî dibêje ‘birayên kurd bi destê min bigirin’ û li rexa din kurdan weke gef dibînin. Ma hûn dê çawa aştiyê bikin? Siyaseta ku êrişa li dijî Rojava weke ‘aştiya navxweyî’ dibîne dê têk biçe. Aştiya navxweyî tenê bi aştiya derveyî sînoran pêkan e. Dijminatiya bi Rojava re dê bide windakrin. Êrişa li dijî Rojava, navê tunekirina destkeftiyên kurdan e. Divê êdî biryarê bidin bê ka şer dixwazin an aştî, xwişk-biratiyê.” 

 

‘DEM PARTÎ JI BO ÇARESERIYÊ AMADE YE’

 

Bi domdarî Bakirhan anî ziman ku DEM Partî ji bo çareseriya pirsgirêka kurd amade ye û wiha pê de çû: “Dibe ku sibe dusibe bi hincetên cuda bibêjin ‘me hewl da çareser bikin lê bi destê me negirtin.’ Em ji xwe bawerin. Inyeta wan çi dibe bila bibe em li gel çareseriya demokratîk in. Em ji bo vê amade ne û dê bi hemû hêza xwe bixebitin. Di mijara aştiyê de em dilwêrekin û ji xwe bawerin. Heke hin kes destê xwe dirêj bikin, em ê bi wî destî bigirin. Heke hewl bide li me bixe jî em ê heta dawiyê li ber xwe bidin û têbikoşin.”  

 

Bakirhan, destnîşan kir ku ew helwesta partiyên muxalefetê ya têkildarî nîqaşên dawî erênî dibînin: “Heke bala we kişandibe hinek erênî nêz dibin. Divê mirov guh nede zimanê jehrî yên çendek partiyên muxalîf ên nîjadperest. Di dîroka siyasî ya Tirkiyeyê de cara ewil e ji bo çareseriya demokratîk a pirsgirêka kurd piştgiriyeke wiha mezin heye. Ev zemîna konsensusê jî firsendekî dîrokî diafirîne. Divê îktîdar û dewlet vê bibîne û vê firsendê tune neke.” 

 

‘QEYÛM ZEMÎNA MUZAKEREYAN JEHRÎ DIKE’

 

Bakirhan, ji bo tayînkirina qeyûman wiha got: “Em dibêjin gel, îktîdar dibêje wesayet. Em dibêjin demokrasiya herêmî, îktîdar dibêje qeyûm. Bi tayînkirina qeyûman re îktîdar bi dijminane nêzî demokrasî û îradeya gelê kurd dibe. Îktîdar bi israr naxwaze îradeya gelê kurd nas bike. Şaredariyan weke qada talana aboriyê dibîne. Hezara caran jî biceribînin dê her tim têk biçin. Li rexekî têkbirina kurdan û li rexa din aştiya Tirkiyeyê dê çawa bibe? Kesek nikare bi rêya qeyûman me bîne ser xeta xwe. Polîtîkaya qeyûman, zemîna muzakere û guftûgoyê jehrî dike. Ji vê zîhniyetê jî çareserî dernakeve. Dê têkoşîna me ya li dijî derbeya qeyûm bidome.” 

 

HEVDÎTINÊN BI PARTIYÊN MUXALÎF RE

 

Bakirhan, wiha dirêjî da axaftina xwe: “Ji bo aştiyê, divê zemîna civakî û siyasî ya hevpar ava bibe. Heke em zemîna têkoşînê mezin bikin, em ê wê demê bikarin vê meseleyê veguherînin pêvajoyake birûmet û aştiyê. Di vê çarçoveyê de me bi partiyên muxalîf ên Meclisê re hevdîtin dan destpêkirin. Hevdîtinên bi Davutoglû û Babacan re erênî derbas bûn. Di rojên pêş de jî em ê bi partiyên din re hevdîtinan bikin. Dibe ku nêrînên me cuda bin lê em dikarin zemînên hevpar ên çareserî û muzakereyan mezintir bikin. Her wiha em bi derdorên çep sosyalîst, muxalefeta demokratîk re jî hevdîtinan dikin. Hemû derdorên me pê re hevdîtin kirin, di mijara çareseriya demokratîk de hemfikir in.” 

 

NÎQAŞÊN TÊKILDARÎ DESTÛRA BINGEHÎN

 

Ji bo nîqaşên têkildarî Destûra Bingehîn a nû jî Bakirhan got ku AKP’ê tu pêşniyarên şênber ne anîne û ev tişt anî ziman: “Em jî dizanin pêdivî bi destûreke bingehîn a nû heye lê divê her kesî bigire nav xwe. Heke xebatên wan ji bo destûreke bingehîna demokratîk be, em li gel in. Lê zirûfên niha rê nadin vê. Heke di ya nû de guh bidin denê kurdan, elewiyan, kedkaran, karkeran û baweriyên cuda, ma em çima piştgiriyê nedin? Lê heke hin kes tenê ji bo pêşeroja xwe hewl bidin, em ê destûr nedin.”

 

‘AŞTÎ BI TÊKOŞÎNEKE RÊXISTINBÛYÎ DIBE’

 

Bakirhan, destnîşan kir ku aştî bi têkoşîneke birêxistinbûyî dibe û axaftina xwe wiha qedand: “Yên rêxistiniya wan mezin, aştî û çareseriya wan jî misoger in. Ji bo çareseriya demokratîk divê em bibin hêz û birêxistinkirî bin. Heke îktîdar bibîne ku aştî û çareserî nebe nabe ye, wê demê zemîna muzakereyan xurt dibe. Her îktîdar dixwaze pergala heyî bidome. Berpirsyartî dikeve ser milê kesên ji vê pergalê aciz. Ji bo vê jî divê hemû hêzên Tirkiyeyê ji bo demokrasî, aştî û jiyaneke wekhev bibin yek.” 

 

MA / Selman Guzelyuz